Mức độ bảo hộ bằng thuế xuất nhập khẩu tương đối thấp không có nghĩa
là nước Đức đã áp dụng chính sách tự do kinh doanh để phát triển kinh tế.
Dưới triều vua Frederick William I (1713-1740) và Frederick Đại Đế
(1740-1786), nhà nước Phổ mà sau này hợp nhất thành nước Đức đã theo
đuổi một loạt chính sách nhằm khuyến khích các ngành công nghiệp mới.
Nhiều chính sách truyền thống được sử dụng, như bảo hộ bằng thuế xuất
nhập khẩu (tuy nhiên chúng không có vai trò quá lớn, như tôi đã chỉ ra ở
trên), bảo đảm cho sự độc quyền và cung ứng với giá rẻ từ các công ty của
hoàng gia, nhưng quan trọng hơn là sự tham gia trực tiếp của Nhà nước vào
các ngành công nghiệp then chốt.
Khi Frederick Đại Đế lên ngôi, Phổ là nước chuyên về xuất khẩu nguyên
liệu, chỉ có hai mặt hàng sản xuất là vải len và vải lanh. Tiếp nối các chính
sách trọng thương của cha mình, ông khuyến khích hàng loạt các ngành
công nghiệp – đặc biệt là ngành dệt may (trên hết là vải lanh), kim loại, vũ
khí, đồ sứ, lụa và đường tinh luyện – bằng cách cho phép được độc quyền
trong các ngành này, bảo hộ mậu dịch, trợ cấp xuất khẩu, đầu tư vốn và đưa
từ nước ngoài về những công nhân có tay nghề cao.
đế Frederick cũng duy trì một loạt “văn phòng kinh doanh” thực hiện chức
năng của “những đơn vị tư vấn quản lí” (ngày nay người ta vẫn gọi như
thế) nhằm mở đường cho những ngành công nghiệp mới, đặc biệt là ngành
làm dao kéo, đường tinh luyện, kim loại và đạn dược. Những “nhà máy
kiểu mẫu này” cũng giống như những nhà kính trồng cây vậy, chúng không
thể tồn tại được nếu phải tự mình đối mặt với sự cạnh tranh trên thị trường;
nhưng chúng lại có vai trò quan trọng trong việc ứng dụng những công
nghệ mới và tạo ra “những hiệu ứng lan tỏa”.
Với tham vọng biến đất nước trở thành một cường quốc về quân sự,
Frederick thôn tính thành phố công nghiệp Silesia và ra sức phát triển nó.
Cụ thể, ông khuyến khích ngành luyện thép và sản xuất vải len, xây dựng ở
tỉnh này lò cao đầu tiên của nước Đức và tuyển một loạt những người thợ
dệt giỏi từ nước ngoài bằng cách ban cho họ mỗi người một chiếc khung
dệt. Sau khi Frederick qua đời, Silesia tiếp tục được khuyến khích như là
