Tuy nhiên, sự tham gia của chính phủ trong các dự án quy mô lớn không
chỉ dừng lại ở các nhà máy kiểu mẫu mà còn mở rộng sang cả cơ sở hạ
tầng. Chính quyền Minh Trị đã xây dựng tuyến đường sắt đầu tiên vào năm
1881. Chính quyền Minh Trị cũng đã phải nhượng bộ các nhà đầu tư tư
nhân rất nhiều để thu hút sự quan tâm của họ vào ngành đường sắt
Trong những năm 1880 và 1890, nhà nước đã trợ cấp cho các hãng đường
sắt tư nhân; và trên thực tế, trong những năm 1880, 36% tổng trợ cấp của
nhà nước là dành cho ngành đường sắt. Năm 1906, các tuyến đường sắt
chính đã được quốc hữu hóa. Chính quyền Nhật Bản cũng bắt đầu xây dựng
hệ thống điện báo vào năm 1869, và đến năm 1880, tất cả những thành phố
lớn đã được kết nối với nhau bằng cách này.
Chúng ta đánh giá như thế nào về vai trò của các doanh nghiệp nhà nước
trong quá trình phát triển công nghiệp và cơ sở hạ tầng trong thời kì đầu
của Nhật Bản hiện đại? Nhiều nhà bình luận không đánh giá cao vai trò của
những doanh nghiệp đó, vì phần lớn những doanh nghiệp đó không có lời.
Nhưng các học giả khác lại nhận thấy những khía cạnh tích cực hơn.
Ví dụ, trong một tác phẩm mang tính kinh điển của mình, Thomas Smith đã
tổng kết những nhận định của ông về vai trò của các doanh nghiệp nhà
nước thời Minh Trị như sau:
Các doanh nghiệp nhà nước đã làm được những gì trong những năm
1686-1880? Về mặt định lượng, có lẽ là không nhiều: khoảng hai chục nhà
máy hiện đại, vài hầm mỏ, một hệ thống điện tín, và chưa đến 100 dặm
đường sắt. Nhưng mặt khác, đã có những hiệu ứng tích cực được tạo ra: đó
là số lượng các nhà quản lí và kĩ sư đã không ngừng lớn mạnh, đó là lực
lượng lao động đã qua đào tạo đang ngày càng tăng, là những thị trường
mới mở; và có lẽ quan trọng nhất là sự phát triển của các doanh nghiệp
đương thời sẽ là nền tảng cho sự lớn mạnh hơn nữa của công nghiệp.
Thêm vào đó, Nhật Bản còn có nhiều chính sách khuyến khích chuyển
giao công nghệ hiện đại từ nước ngoài và thành lập các cơ sở giáo dục. Ví
dụ: Nhật Bản thuê rất nhiều chuyên gia kĩ thuật của nước ngoài, số lượng
các chuyên gia lên tới 527 người vào năm 1875
nhưng sau đó giảm
