xuống chỉ còn 155 vào năm 1885, giúp Nhật nhanh chóng tiếp thu được
những công nghệ tiên tiến trên thế giới. Năm 1871, Bộ Giáo dục Nhật Bản
được thành lập; sang đầu thế kỷ XX, Nhật Bản tuyên bố tỉ lệ xóa mù chữ là
100%.
Ngoài ra, chính quyền Minh Trị còn học hỏi các thiết chế từ các nước
phát triển hơn mà họ cho là cần thiết cho phát triển công nghiệp. Có thể nói
thiết chế của Nhật Bản không giống với mô hình của một nước cụ thể nào,
mà là sự kết hợp của nhiều mô hình khác nhau.
Bản chịu ảnh hưởng của Pháp, trong khi đó luật dân sự và luật thương mại
phần lớn giống với luật của Đức và một chút của Anh. Quân đội được xây
dựng theo mô hình của Đức (và học hỏi một số yếu tố của Pháp), và hải
quân thì dựa theo mô hình của Anh. Ngân hàng trung ương Nhật Bản giống
với ngân hàng trung ương của Bỉ, còn hệ thống ngân hàng nói chung thì
giống với của Mỹ. Các trường đại học được xây dựng theo mô hình của
Mỹ, các trường trung học cũng vậy, nhưng sau đó nhanh chóng chuyển
sang mô hình của Pháp và Đức,…
Tất nhiên, những mô hình này cần có thời gian để thích ứng và phát triển
ở Nhật Bản. Nhưng các nhà sử học đều nhận xét rằng quá trình đó diễn ra ở
Nhật Bản với tốc độ rất nhanh. Những cải cách về thiết chế diễn ra sau
chiến tranh, như thay đổi về độ tuổi lao động và hợp đồng lao động dài hạn,
cũng rất đáng chú ý.
Sau khi các hiệp ước bất bình đẳng hết hiệu lực vào năm 1911, nhà nước
Nhật Bản sau thời Minh Trị bắt đầu một loạt cải cách về thuế quan nhằm
bảo hộ cho các ngành non trẻ, khuyến khích nhập khẩu nguyên liệu và hạn
chế hàng tiêu dùng, hàng xa xỉ.
Một lần nữa, chúng ta lại nhận thấy sự
tương đồng giữa những chính sách này với những chính sách mà các nước
khác đã từng áp dụng trong những giai đoạn phát triển của mình.
Như bảng 2.1 cho thấy, cho đến năm 1913, Nhật Bản đã trở thành một
trong những nước có mức độ bảo hộ sản xuất cao hơn (nhưng vẫn thấp hơn
Mỹ). Năm 1926, Nhật Bản đã tăng mức thuế đối với một số ngành công
nghiệp mới, như dệt len. Tuy nhiên, thuế quan chỉ là “vũ khí thứ hai” trong
