Chương 22. Bolivia: Bechtel và các cuộc chiến
tranh nước
Giống như Ecuador và Venezuela, đầu thế kỷ XXI, Bolivia tiến hành phản
kháng chống lại các tập đoàn khai thác của nước ngoài. Các cuộc biểu tình,
tẩy chay và bãi công đã khiến các hoạt động thương mại trên khắp đường
phố La Paz và nhiều thành phố khác bị chững lại. Mặc dù đứng đầu các
cuộc biểu tình này là người Aymara và Quechua nhưng rõ ràng họ không
chỉ có một mình. Các liên đoàn lao động và các tổ chức dân sự luôn đứng
về phía họ.
Khác với Ecuador và Venezuela, nguyên nhân trực tiếp của tình trạng hỗn
loạn này không phải là dầu mỏ mà là nước. Trong suốt những năm 1990,
mọi người đều nói đến sự thật hiển nhiên: nước sẽ sớm trở thành một trong
những nguồn tài nguyên quý giá nhất hành tinh. “Tập đoàn trị” nhận thấy
bằng việc kiểm soát các nguồn cung cấp nước, họ có thể lôi kéo toàn bộ
nền kinh tế và các chính phủ.
Một lần nữa, sự rối loạn tại Bolivia lại bị châm ngòi bởi Ngân hàng Thế
giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế. Năm 1999, hai tổ chức này kiên quyết đòi
chính phủ Bolivia bán hệ thống nước công cộng của Cochabamba, thành
phố lớn thứ ba đất nước, cho một chi nhánh của công ty xây lắp khét tiếng
Bechtel như một phần trong khuôn khổ mới của các chương trình điều
chỉnh cơ cấu. Trước đòi hỏi của Ngân hàng Thế giới, Bolivia đã thống nhất
một mức giá mới cùng với việc cung cấp nước tới tất cả người tiêu dùng,
bất chấp khả năng thanh toán của họ. Hành động này đã đi ngược lại với
truyền thống của người bản địa. Từ lâu nay, họ luôn cho rằng sử dụng nước
là quyền vốn có của tất cả mọi người, không phân biệt địa vị kinh tế xã hội.
Khi tôi nghe tin Bolivia đã sử dụng mánh khóe của một sát thủ kinh tế,
trong tôi trỗi dậy cảm giác bị giày vò bởi tội lỗi mà tôi đã gây ra. Chính tôi
đã góp phần xây dựng nên chính sách EPP (Every-Person-Pay) – một bước
thăm dò để xem xét việc lập kế hoạch vào giữa những năm 1970. Lúc đó ý
