Chương 10. Bị tấn công và bị đánh ở Indonesia
Trong suốt buổi nói chuyện của tôi, các khán giả thỉnh thoảng lại nói đến
những tin tức cho biết Nike và nhiều công ty tương tự cũng đang cải thiện
tình hình cho các công nhân. Tôi cũng giống như rất nhiều người trong số
họ đều muốn tin vào điều này. Chúng tôi hy vọng rằng người sáng lập của
Nike, Phil Knight, và những ủy viên khác trong ban quản trị có thể có
những động thái hợp lý. Tôi liên lạc với Leslie và Jim, hai nhà quay phim
đã có thời sống cùng những công nhân của nhà máy Nike ở Indonesia và
hiện cũng đang thực hiện một bộ phim tài liệu về những xí nghiệp bóc lột
nhân công. E-mail trả lời của họ khiến tôi không yên lòng:
Từ chuyến tới Indonesia của chúng tôi năm 2000, chúng tôi đã hai lần quay
trở lại nơi đây và vẫn giữ liên lạc với những công nhân và các tổ chức lao
động. Những thay đổi mang tính bản lề đã được thực hiện nhưng thực tế
tiền lương và quyền tự do thành lập các liên hiệp độc lập vẫn không có gì
thay đổi so với thời điểm năm 2000, bất chấp những nỗ lực của Nike trong
việc hướng dư luận nghĩ theo một cách khác.
Mức lương tối thiểu tại Indonesia đã tăng lên nhưng giá thực phẩm, nước
sạch, dầu ăn, quần áo, nhà cửa và những nhu cầu thiết yếu khác cũng tăng
với tỷ lệ tương tự. Những người công nhân vẫn buộc phải phân vân, suy
tính “mình ăn hay để phần các con”. Lần cuối khi chúng tôi còn ở
Indonesia, một công nhân tại nhà máy của Nike, người từng tham gia một
cuộc phỏng vấn với chúng tôi năm 2000 và cũng đã làm việc ở nhà máy
của Nike 8 năm, đến chào chúng tôi. Cô dành cho chúng tôi một cái ôm
thật chặt, một nụ cười gượng ép và một giọng nói mạnh mẽ “chẳng có gì
thay đổi ở đây cả”.
Có chăng thứ thay đổi chỉ là giá dầu, và vì thế dẫn đến thay đổi giá cả vận
chuyển. Lương công nhân tăng lên 30% nhưng vẫn không tương xứng với
những gì họ phải được nhận. Vậy tiền trả cho những khoản tăng do vận
chuyển từ đâu ra? Những công nhân làm việc từ 6-7 ngày một tuần cho các
