họa và nhanh tay đối phó với nó nhất mới là những người tài giỏi nhất
và những cộng đồng vĩ đại nhất.”
Bằng những lập luận như vậy Pericles đã cố gắng làm nguôi cơn giận của
dân Athens đối với ông và để đánh lạc hướng suy nghĩ của họ ra khỏi những
hoạn nạn trước mắt. Ông đã thành công trong việc thuyết phục họ trên
phương diện là một cộng đồng; họ không những hoàn toàn từ bỏ ý định phái
sứ giả đến Lacedaemon, mà còn chuyên chú vào chiến tranh hơn với sự
hăng hái tăng cao; song trên phương diện từng cá nhân riêng rẽ họ không thể
không đau đớn vì những nỗi thống khổ của họ, thường dân thì bị tước đoạt
đi những thứ ít ỏi mà họ từng sở hữu, trong khi những tầng lớp cao hơn đã
mất đi những điền sản lớn với nhiều cơ ngơi và những tòa nhà đáng giá ở
thôn quê, và điều tồi tệ hơn cả là phải chịu chiến tranh thay vì được hưởng
hòa bình. Kỳ thực, cảm giác chống đối của công chúng đối với ông đã
không lắng xuống tận đến khi ông bị xử phạt
. Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau đó,
theo thói thường của đám đông dân chúng, họ lại bầu ông làm tướng quân
và trao tất cả mọi công việc của họ vào tay ông, bấy giờ họ đã trở nên bớt
nhạy cảm với những hoạn nạn của riêng mình và trong gia đình họ, và hiểu
rằng khi dân chúng cần đến thì tất thảy mọi người chẳng ai được như ông.
Vì suốt thời gian mà ông ở cương vị đứng đầu thành bang này trong thời
bình, ông đã theo đuổi một chính sách ôn hòa và thận trọng; và dưới thời
ông lãnh đạo, Athens đã đạt đến đỉnh điểm của sự vĩ đại. Khi chiến tranh nổ
ra, dường như ông cũng đã tiên lượng đúng về sức mạnh của xứ sở mình.
Ông sống qua được khởi điểm của cuộc chiến tranh này thêm hai năm rưỡi,
và sự chính xác trong những tiên liệu của ông về cuộc chiến này được người
ta biết đến nhiều hơn khi ông đã chết. Ông bảo họ hãy âm thầm chờ đợi,
phải chú trọng vào hải quân của họ, đừng cố thử những cuộc chinh phục mới
và đừng đẩy kinh thành vào tình thế nguy hiểm trong cuộc chiến tranh này,
và nếu họ làm như vậy, ông hứa với họ một kết quả đầy triển vọng.
Những gì họ làm hoàn toàn ngược lại, họ để cho những tham vọng cá
nhân và lợi ích riêng, trong những vấn đề dường như chẳng liên quan gì tới
