danh của nó lớn gấp đôi so với thực tế. Vậy nên chúng ta không được quyền
hoài nghi, cũng như không được quyền tạm bằng lòng với với việc xem xét
một thành, một trấn mà lại không cân nhắc đến quyền lực của nó; nhưng
chúng ta có thể kết luận một cách an toàn rằng đạo quân đang được nói đến
ở đây vượt trội hơn hẳn mọi đạo quân trước nó, và rằng nó chưa đạt đến tầm
của những đạo quân ngày nay; ở đây nếu chúng ta cũng có thể chấp nhận
được lời chứng trong sử thi của Homer, không quan tâm đến sự cường điệu
mà một nhà thơ cảm thấy mình được quyền làm vậy, thì chúng ta có thể thấy
rằng nó còn xa mới bằng được lực lượng vũ trang của chúng ta. Ông đã mô
tả lực lượng đó gồm một trăm hai mươi chiến thuyền, quân số của Boeotia
đầy đủ ở mỗi chiến thuyền là một trăm hai mươi người, và quân số ở mỗi
chiến thuyền của Philoctetes
là năm mươi. Bằng cách này, là tôi nghĩ thế,
ông muốn diễn đạt số quân tối đa và tối thiểu: dù sao mặc lòng, ông không
nêu rõ quân số của bất kỳ chiến thuyền nào khác trong danh mục các chiến
thuyền đó của ông. Rằng tất cả bọn họ đều là những tay chèo đồng thời cũng
là những chiến binh thì chúng ta đã thấy trong cách ông mô tả những chiến
thuyền của Philoctetes, trên đó tất cả mọi tay chèo đều là cung thủ. Vậy thì
chưa chắc rằng đã có thêm nhiều người lên thuyền, nếu chúng ta không kể
đến các vị vua và tướng lĩnh; nhất là khi họ phải mang vũ khí đánh trận vượt
qua biển cả trên các chiến thuyền, thêm vào đó, các chiến thuyền ấy không
có sẵn mà lại được trang bị theo kiểu thuyền cướp biển cổ. Vì vậy nếu chúng
ta tính bình quân giữa chiến thuyền lớn nhất và nhỏ nhất thì số người đã lên
thuyền đi chinh chiến xem ra sẽ chẳng là bao, dù thực tế họ đại diện cho
tổng lực của Hy Lạp. Và đó chẳng phải là vì thiếu nhân lực mà là thiếu tiền
bạc. Khó khăn về lương thảo, quân nhu khiến những kẻ xâm lăng phải giảm
quân số xuống đến mức có thể sống còn được trên đất nước nọ trong thời
gian theo đuổi chiến tranh. Thậm chí sau chiến thắng mà họ giành được khi
vừa đến nơi – và là một chiến thắng bắt buộc phải có, nếu không đã chẳng
thể xây dựng được các công sự cho doanh trại hải quân – cũng không có dấu
hiệu nào cho thấy rằng tổng lực của họ đã được huy động; trái lại, có vẻ là
họ đã quay sang canh tác ở vùng Chersonese
và làm cướp biển vì thiếu
quân nhu tiếp tế. Đây chính là điều đã giúp cho quân dân thành Troy có thể
