lại những gì họ đã học hỏi được trước đó; họ nhận thức rõ sự rèn luyện chiến
đấu lâu dài có hiệu quả cứu nguy nhiều hơn bất cứ lời hô hào ngắn gọn nào,
dù chưa bao giờ chúng được phát biểu hay ho đến thế.
Sau đó hai bên lâm trận, quân Argos và quân liên minh của họ tiến lên ồ
ạt và sôi sục, quân Lacedaemon chậm rãi và theo nhạc hiệu của nhiều lính
kèn – một truyền thống bất di bất dịch trong quân này, không liên quan gì
đến tôn giáo mà nhằm giúp tiến quân nhịp nhàng, đều bước, không rối đội
hình, như những đạo quân lớn thường làm trong thời khắc khai chiến.
Ngay trước khi giao chiến, Vua Agis đã quyết định dùng chiến thuật sau
đây. Tất cả các đạo quân đều giống nhau ở điểm này: khi lâm trận họ bị buộc
phải đẩy đội hình bên cánh phải ra phía ngoài hơn, và cả bên này lẫn bên kia
đều cố dùng cánh phải của mình đánh lấn lên cánh trái của đối phương; bởi
nỗi sợ khiến mỗi người cố hết sức che đỡ cho phía bên sườn không có khiên
che của mình bằng tấm khiên của người đứng bên cạnh anh ta về bên phải,
anh ta cho rằng những tấm khiên khóa vào nhau càng khít thì anh ta sẽ càng
được che chở tốt hơn. Người chịu trách nhiệm trước nhất cho việc này là
người đầu tiên bên cánh phải, anh ta luôn luôn phải gắng lùi phía bên sườn
không có khiên che của mình khỏi địch quân; và cùng một nỗi lo sợ đó
khiến số còn lại cũng làm theo anh ta. Trong trận này lúc bấy giờ quân
Mantinea đã đẩy bên cánh của họ vươn ra xa khỏi cánh quân Sciritis, và
quân Lacedaemon và quân Tegea còn vươn xa hơn thế nữa qua quân Athens,
vì đạo quân của họ là đạo quân lớn nhất. Agis sợ rằng cánh trái của mình bị
bao vây, và nghĩ rằng quân Mantinea đã đánh lấn nó đi quá xa, nên đã ra
lệnh cho quân Sciritis và quân của Brasidas rời khỏi vị trí của họ trong hàng
ngũ và tạo thành trận tuyến cân đều với quân Mantinea, và lệnh cho hai
Polemarch là Hipponoidas và Aristocles lấp vào chỗ trống vừa hình thành,
bằng cách tự mình chạy đến thế vào chỗ đó cùng với hai binh đội lấy từ cánh
phải; ông ta nghĩ rằng cánh phải của mình sẽ vẫn đủ mạnh và để dự phòng,
và rằng tuyến quấn đối mặt với quân Mantinea sẽ vững chắc hơn.
Thế nhưng, vì ông ta đã đưa ra những mệnh lệnh này vào đúng lúc khai
trận, và khá gấp, nên đã xảy ra việc Aristocles và Hipponoidas không di
