TẬP « LỊCH SỬ NƯỚC ANNAM » VIẾT TAY
NĂM 1659 CỦA BENTO THIỆN
Chúng ta biết, trong thư Bento Thiện gửi cho L.m. Marini ngày 25-
10-1659, đã nhắc đến tập Lịch sử này. Thật ra, tác giả không cho nó một
tên nào cả. « Lịch sử nước Annam » là tên mà chúng tôi tạm đặt cho tập tài
liệu. Cũng theo thư của Thầy giảng Thiện, ông viết tập Lịch sử này trước
khi viết bức thư năm 1659 cho Marini
. Như vậy, có thể hiểu là, ông soạn
thảo đầu hoặc giữa năm 1659. Chắc ông không viết trong năm 1658, vì
tháng 7-1658, Marini mới bỏ Đàng Ngoài về Áo Môn, rồi ông yêu cầu
Bento Thiện viết tập Lịch sử nước Annam. Do đó chúng ta hiểu được rằng,
tài liệu viết vào năm 1659.
Tập Lịch sử nước Annam gồm 6 tờ giấy, tức là 12 trang, viết chữ
nhỏ, phần nhiều các trang viết trong khổ 20 x 29 cm. Tài liệu không ghi tên
tác giả, nhưng nhờ chữ viết hoàn toàn giống nét chữ Bento Thiện, ngoài ra
cũng chính Bento Thiện đã nhắc đến nó trong thư gửi cho Marini năm
1659, nên chúng tôi dám quả quyết do Bento Thiện soạn thảo. Tài liệu mà
chúng tôi trình bày ở đây là tập 1
a
via, có nghĩa là được gửi cho Marini
bằng chuyến tầu thứ nhất ; còn tập 2
a
via cũng giống như tập nhất (1
a
via),
và cũng do Bento Thiện chép lại, chứ không nhờ người khác chép. Cả hai
tập đều đã tới tay Marini, lúc đó ông đang ở La Mã. Hiện giờ cả hai tập tài
liệu này được lưu trữ tại Văn khố Dòng Tên ở La Mã, và được sắp liền
nhau trong cuốn Jap. Sin. 81
. Tuy nhiên tập 1
a
via chưa bị mờ nhòa như
tập 2
a
via. Cuối tài liệu, tuy tác giả không ghi dấu hiệu gì tỏ là kết thúc,
nhưng có lẽ tác giả chủ ý chấm dứt ở đây.
Tập Lịch sử Annam tuy vắn, nhưng vì tính cách quan trọng của nó,
nên chúng tôi cho đăng lại nguyên văn, kể cả nguyên bản, hầu bạn đọc
