Vụ Dreyfus và việc Herzl chuyển sang chủ nghĩa Zion thể hiện những diễn
biến quan trọng trong lịch sử Do Thái. Đây là hai miếng ghép nữa của trò
chơi ghép hình và cả hai phải được xem xét chi tiết. Trước tiên, vụ Dreyfus
cùng những cảm xúc đen tối mà nó bộc lộ, đã chấm dứt hoàn toàn một kỷ
nguyên ảo tưởng trong đó người Do Thái phương Tây đã đồng hóa lạc quan
cho rằng quá trình chấp nhận họ vào xã hội châu Âu đang diễn ra tốt đẹp và
sẽ sớm kết thúc. Năm 1871, Graetz đã kết thúc tập 11 và cũng là tập cuối
cùng của cuốn History of the Jewish People (Lịch sử dân tộc Do Thái) của
mình gần như bằng một giọng điệu chiến thắng: “Hạnh phúc hơn bất cứ bậc
tiền bối nào, tôi có thể kết thúc tác phẩm của mình với cảm giác sung
sướng rằng trong thế giới văn minh, dân tộc Do Thái cuối cùng đã tìm thấy
không chỉ công lý và tự do mà còn cả một sự công nhận nhất định nữa. Dân
tộc này giờ đây cũng đã được tự do vô hạn để phát triển các tài năng của
mình, không phải nhờ ơn huệ mà là cái quyền có được sau vô vàn khổ
đau.”
Không ở đâu cảm giác an ninh ngày một tăng này lại mạnh mẽ hơn ở Pháp.
Nơi đây, người Do Thái thiểu số được thừa hưởng di sản tự do của Cách
mạng 1789. Mỉa mai thay, thất bại của Pháp năm 1870 khiến nước này mất
Alsace-Lorraine và phải từ bỏ cộng đồng Do Thái Ashkenazi nói tiếng Đức
ở Alsace lớn nhất và ít được ưa thích nhất của mình. Vào thời điểm diễn ra
vụ Dreyfus, người Do Thái ở Pháp có không quá 86.000 người trên tổng số
dân gần 40 triệu.
Cộng đồng này được quản lý thông qua Hội nghị Tôn
giáo Trung ương thuộc Bộ Văn hóa do chính phủ tài trợ, là cơ quan đề ra
các quy định về việc bầu chọn giáo sĩ cũng như quy định mức lương của
giáo sĩ và đóng góp vào việc trả lương cho giáo sĩ. Cho nên Do Thái giáo
Pháp có một số đặc điểm của một giáo hội nhà nước - và cư xử giống như
thế. “Bài cầu nguyện cho Pháp” trong kinh sách của họ viết: “Hỡi Đấng
bảo vệ toàn năng của Israel và nhân loại, nếu trong mọi tôn giáo, tôn giáo
của chúng con là thân yêu nhất với Người vì nó là tác phẩm của Người, thì
trong tất cả các nước Pháp là nước mà Người dường như ưa hơn, vì nó
xứng đáng nhất với Người.” Nó kết thúc: “Hãy để [Pháp] không độc quyền
