là một cái gì đó hoàn toàn khác với, chẳng hạn, công nghệ khai mỏ. Sự
khôn ngoan đến với con người, như Job lờ mờ nhận ra, không phải bằng
cách cố gắng tìm hiểu lý do và động cơ của Chúa khi gây ra khổ đau, mà
chỉ bằng cách vâng lệnh, nền tảng đích thực của trật tự đạo đức: “Và Người
nói với con người: Kính sợ Chúa, đó là khôn ngoan và lánh xa sự dự đó là
trí tuệ.”
Quan điểm này được Ben Sira nhắc lại ở Chương 24 trong bài thơ của mình
về sự khôn ngoan, Sách Huấn ca, trong đó ông nói rằng, sau sự sa ngã của
con người, Chúa nghĩ ra một kế hoạch mới và trao cho bí mật này của
người một chốn cư ngụ ở Israel.
Người Do Thái phải tìm ra sự khôn ngoan
này thông qua việc vâng lệnh Chúa, và dạy cho loài người làm điều giống
như vậy. Họ phải lật đổ trật tự hiện tại, vật chất, trần tục, và thay thế nó
bằng trật tự đạo đức. Một lần nữa, quan điểm này được một người Do Thái
dị giáo là St Paul nhắc lại một cách đầy mạnh mẽ và nghịch lý trong phần
mở đầu kịch tích của Bức thư Thứ nhất gửi cho các tín hữu Corinth của
mình, khi ông trích lời Đức Chúa Trời, “Ta sẽ hủy diệt sự khôn ngoan của
hạng khôn ngoan, và trí thông thái của hạng thông thái, ta sẽ thủ tiêu”; và
ông thêm, “Bởi vì sự điên rồ nơi Thiên Chúa thì khôn ngoan hơn loài
người, và sự yếu đuối nơi Thiên Chúa thì mạnh mẽ hơn loài người… [do
đó] những điều thế gian coi là yếu đuối, thì Thiên Chúa đã chọn để bêu
nhuốc những gì là mạnh mẽ.”
Bởi vậy, trong sự mơ hồ và khó hiểu của
Job, chúng ta lại có thêm một phát biểu khác về vai trò thiêng liêng của
người Do Thái là lật đổ trật tự hiện hành và cách nhìn sự vật theo kiểu trần
tục.
Vậy nên Job là một phần của dòng chủ lưu triết học Do Thái, và dòng đó
giờ đây tuôn chảy đầy mạnh mẽ. Việc cải biến Do Thái giáo thành “tôn
giáo của Sách” lần đầu tiên diễn ra trong hai thế kỷ. Trước năm 400 TCN,
không có dấu vết nào của một giáo luật. Đến năm 200 TCN, nó đã xuất
hiện. Tất nhiên, giáo luật ấy chưa hoàn chỉnh mà cũng chưa phải cuối cùng.
Nhưng nó bắt đầu vững chắc nhanh chóng. Điều này có vài hệ quả. Trước
