người Hy Lạp. Nổi bật là sự chú trọng vào tử vì đạo, hậu quả của các cuộc
đấu tranh của nhà Maccabee. Một tác phẩm tiêu biểu của một người Do
Thái tên là Jason xứ Cyrene, nguyên gốc có năm tập, còn sót lại trong một
ví dụ hoàn hảo là Sách Maccabee quyển 2. Tuy sử dụng mọi biện pháp tu
từ của văn học Hy Lạp, song nó là một bài đả kích kịch liệt chống Hy Lạp
cũng như một danh sách người tử vì đạo đầy kích động.
Còn quan trọng hơn cả những câu chuyện tử vì đạo là phương tiện văn học
mới: sách khải huyền, mà từ thời Maccabee đã lấp đầy khoảng trống trong
ý thức người Do Thái do sự suy tàn của tiên tri để lại. Từ này có nghĩa là
“mặc khải.” Văn học khải huyền tìm cách kể những câu chuyện bí ẩn nằm
ngoài phạm vi hiểu biết hay kinh nghiệm thông thường của con người,
thường dùng tên của các nhà tiên tri đã chết để tăng thêm sự chân thật. Từ
thế kỷ 2 TCN trở đi, một lần nữa dưới sức ép của cuộc khủng hoảng
Maccabee, văn học khải huyền tập trung rất nhiều vào các chủ đề tận thế:
đưa nỗi ám ảnh với lịch sử của người Do Thái vào tương lai và dự đoán
điều gì sẽ xảy ra vào “ngày tận thế” khi Chúa chấm dứt thời kỳ lịch sử và
nhân loại bước vào kỷ nguyên tổng kết. Đặc điểm của khoảnh khắc này là
sẽ có những chấn động vũ trụ to lớn, trận chiến Armageddon cuối cùng, và
như một cuốn sách cuộn Qumran viết, “đội quân thiên sứ sẽ cất tiếng thật
lớn, nền móng thế giới sẽ bị lung lay, và một cuộc chiến của những người
mạnh mẽ từ trời sẽ lan ra khắp thế giới.”
Những sự kiện này có đặc trưng
là bạo lực cực đoan, phân chia rạch ròi giữa thiện (người Do Thái sùng
đạo) và ác (người Hy Lạp, sau này là người La Mã) và dấu hiệu của điều
sắp xảy ra.
Trong những tác phẩm này, gây nhiều ảnh hưởng nhất là Sách Daniel, có từ
thời đầu Hasmoneus, vì nó được đưa vào giáo luật và trở thành nguyên mẫu
cho nhiều tác phẩm khác. Nó sử dụng các ví dụ lịch sử từ thời Assyria,
Babylon và Ba Tư để khuấy động hận thù chống lại chủ nghĩa đế quốc
ngoại đạo nói chung và ách cai trị của người Hy Lạp nói riêng, nó dự đoán
sự kết thúc của đế chế và sự ra đời vương quốc của Chúa, có lẽ nhờ một
