LỊCH SỬ DO THÁI - Trang 49

triển dày đặc hơn và phức tạp hơn, được phản ánh không chỉ trong rất nhiều
tài liệu pháp lý cá nhân, mà còn trong các bộ luật thành văn, sự phổ biến
của bảng chữ cái và ngôn ngữ Akkad đã khuyến khích giới cai trị soạn ra
luật của mình ở các xã hội cách biệt lớn như Elam và Anatolia, ở người
Hurria và người Hittite, ở Ugarit và bên bờ Địa Trung Hải.

Bản sớm nhất của Luật Moses mà chúng ta cho là được ban hành vào
khoảng năm 1250 TCN, là một phần của một truyền thống vốn đã cổ xưa.
Bộ luật đầu tiên được tìm thấy trong các văn bản tại Bảo tàng phương Đông
cổ đại ở Istanbul, có từ khoảng năm 2050 TCN, tác phẩm của Ur Nammu,
“vua xứ Sumer và Akkad,” triều đại thứ ba của Ur. Trong các điều khác,
điều này cho thấy là thần Nanna chọn Ur Nammu để cai trị, ông tống khứ
các vị quan không trung thực và thiết lập hệ thống đo lường chính xác.
Abraham hẳn là quen thuộc với các điều khoản của bộ luật này. Một bộ luật
mà Abraham có thể cũng biết, có từ khoảng năm 1920 TCN: hai tấm bảng
từ vương quốc cổ đại Eshnuna giờ nằm ở Bảo tàng Iraq, được viết bằng
tiếng Akkad, liệt kê khoảng 60 quy định về đất đai nhà cửa do thần Tiskpak
đề ra, và được truyền bá thông qua vị vua địa phương. Đầy đủ hơn cả là các
phiến đá có từ đầu thế kỷ 19 TCN, chủ yếu nằm ở Đại học Pennsylvania,
chứa bộ luật của Vua Lipt-Ishrar xứ Idi, viết (giống Ur Nammu) bằng tiếng
Sumer; và ấn tượng nhất trong tất cả là bộ luật của Hammurabi, được tìm
thấy vào năm 1901 tại Susa, phía đông Babylon, viết bằng tiếng Akkad trên
một phiến đá diorite cao 6 feet, hiện nằm ở Bảo tàng Louvre, có niên đại
khoảng 1728-1686 TCN.

86

về sau còn có một bộ phiến đất sét thời giữa

Assyria do các nhà khảo cổ học Đức khai quật trong những năm trước Thế
chiến II tại Qalat Shergat (Ashur cổ đại), có thể ở thế kỷ 15 TCN, và chắc
là có niên đại gần nhất với Luật Moses gốc.

87

Do đó, khi thu thập và hệ thống hóa luật Israel, Moses có khá nhiều tiền lệ.
Ông trưởng thành từ tòa án, lại có học. Viết ra luật, khắc luật vào đá là một
phần của hành vi giải phóng, chạy khỏi Ai Cập không có luật để tới châu Á
bấy giờ luật là phong tục. Tuy Luật Moses theo nghĩa này là một phần của

Liên Kết Chia Sẽ

** Đây là liên kết chia sẻ bới cộng đồng người dùng, chúng tôi không chịu trách nhiệm gì về nội dung của các thông tin này. Nếu có liên kết nào không phù hợp xin hãy báo cho admin.