Bolshevik đã biến mất. Các nhà quản lý ủy thác người Ukraine [thì] bất tài, không đáng tin
cậy và hoàn toàn thụ động… Những chuyên gia thực sự và những cái đầu thực sự đều là
người Do Thái, hầu hết là chủ cũ hay kỹ sư cũ… Họ tận tâm tận lực và kiếm từng chút sản
phẩm, cho tới giờ gần như làm không công, nhưng dĩ nhiên không thể thiếu niềm hy vọng.
Nhưng dĩ nhiên tất cả những người Do Thái này đều đã bị giết. Do đó,
Holocaust là một trong những yếu tố khiến Hitler thua cuộc. Các chính phủ
Anh và Mỹ biết điều này. Điều mà họ không đánh giá được đầy đủ là người
hưởng lợi quân sự chính từ Holocaust là Hồng quân, và người hưởng lợi
chính trị sau cùng sẽ là Đế chế Xô Viết.
Tính toán của phe Đồng minh có thể đã khác nếu người Do Thái có một
phong trào phản kháng. Chẳng có phong trào nào. Có nhiều lý do cho việc
này. Người Do Thái đã bị ngược đãi trong một thiên niên kỷ rưỡi và đã học
được từ kinh nghiệm lâu dài rằng phản kháng chỉ lấy đi chứ không cứu
được mạng sống. Lịch sử của họ, thần học của họ, truyền thống dân gian
của họ, cấu trúc xã hội của họ, thậm chí từ vựng của họ đã dạy họ cách đàm
phán, trả giá, tranh cãi, phản đối, chứ không dạy họ cách đánh nhau. Các
cộng đồng Do Thái, nhất là ở Đông Âu, cũng đã trở nên nhu nhược bởi
nhiều thế hệ di cư ồ ạt. Những người tham vọng nhất đã đi Mỹ. Những
người giàu năng lượng nhất, phiêu lưu nhất, đặc biệt là hiếu chiến nhất, đã
đi Palestine. Sự hao hụt của nhóm người giỏi giang và sáng láng nhất này
đã tiếp diễn cho tới trước và thậm chí trong suốt cuộc chiến. Jabotinsky đã
từng dự báo về Holocaust. Nhưng ở Ba Lan, những nhóm Do Thái có vũ
trang, mặc đồng phục, được huấn luyện, được lập ra không phải để chống
lại Hitler mà là để đưa người Do Thái tới Palestine. Khi chiến tranh nổ ra,
Menachem Begin chẳng hạn, đang hộ tống một nhóm 1.000 người di cư bất
hợp pháp qua biên giới Rumania trên đường tới Trung Đông. Nên ông ta
cũng trốn luôn.
Điều đó hợp lý thôi. Những chiến binh Do Thái muốn
đứng ở Erez Israel nơi họ có cơ hội, chứ không phải ở châu Âu nơi tình
hình đang tuyệt vọng.
