đủ. Một tên lính gác nghe thấy tiếng cậu và cậu bị tra tấn thừa sống thiếu chết. Cậu bị lột sạch
quần áo và treo ngược trên giá treo cổ; cậu bị treo ở đó trong ba giờ. Cậu rất mạnh mẽ và vẫn
còn sống. Họ hạ cậu xuống và đặt nằm trên mặt đất, dùng gậy tống cát vào họng cậu cho đến
Cuối cùng, khi Đế chế sụp đổ và đầu tiên là Himmler, rồi đến các chỉ huy
trại mất kiểm soát, thì khía cạnh khoa học của Giải pháp Cuối cùng đã thất
bại hoặc bị từ bỏ, và tính hai mặt nhập thành một lực thúc đẩy vô tri vô
giác: khao khát, tới tận phút cuối, giết bất cứ người Do Thái nào còn lại.
Các Sonderskommandos, những người đứng đầu ghetto trong đó có
Rumkowski, cảnh sát Do Thái và gián điệp SS - tất cả đều bị giết. Khi mặt
trận sụp đổ, SS nỗ lực đầy quyết tâm đưa các dòng người Do Thái ra đi để
có thể giết họ bất cứ lúc nào. Sự cực đoan mà họ dùng để thực thi nhiệm vụ
giết người hàng loạt của mình, kể cả sau khi giờ tận số của Đệ tam Đế chế
đã điểm, là một trong những điều kỳ lạ khủng khiếp của lịch sử loài người.
Nhưng cũng có một cuộc nổi loạn của những kẻ giết người: tại Ebensee,
một trại vệ tinh Mauthausen và là trại cuối cùng trong tay người Đức, SS từ
chối giết 30.000 người Do Thái vốn không chịu đi xuống một đường hầm
để bị cho nổ tung. Nhưng một số vụ giết hại vẫn tiếp diễn kể cả sau khi các
trại được giải phóng. Xe tăng Anh chiếm Belsen ngày 15 tháng 4 năm
1945, sau đó tiếp tục lên đường chiến đấu, để lại đội lính gác SS người
Hungary “tự quản phần nào” trong 48 tiếng đồng hồ. Trong khoảng thời
gian đó, đội lính gác này đã bắn chết 72 người Do Thái vì những tội như
lấy vỏ khoai tây từ nhà bếp.
Vậy là gần sáu triệu người Do Thái đã chết. Hai thiên niên kỷ thù ghét bài
Do Thái, thuộc đủ các thể loại, ngoại đạo, Kitô giáo và thế tục, mê tín và trí
tuệ, dân gian và hàn lâm, đã được Hitler hàn lại thành một cỗ xe đồ sộ, rồi
được lái bằng năng lượng và ý chí độc nhất vô nhị của ông ta, chèn qua cơ
thể bất lực của cộng đồng Do Thái châu Âu. Vẫn còn 250.000 người Do
Thái ở các trại dành cho người bị di dời, và người sống sót rải rác khắp nơi.
Nhưng cộng đồng Do Thái Ashkenazi của Đông Âu về cơ bản đã bị tiêu
