động mạnh mẽ nhất. Do đó, Israel ở vào vị thế có thể hoàn thành nhiệm vụ
thứ hai trong hai nhiệm vụ mới mà hoàn cảnh đã đặt lên vai mình.
Nhưng sẽ là sai lầm khi kết luận về lịch sử người Do Thái dựa trên thông
tin đáng buồn này. Lịch sử người Do Thái có thể được mô tả như một chuỗi
những đỉnh điểm và thảm hoạ nối tiếp nhau. Nó cũng có thể được coi là
một miền liên tục không dứt của việc học hành kiên nhẫn, sự cần cù năng
suất và thói quen tập thể mà phần lớn trong đó không được ghi lại. Nỗi
buồn tìm thấy tiếng nói khi niềm vui câm lặng. Nhà sử học phải ghi nhớ
điều này. Trải qua hơn 4.000 năm, người Do Thái chứng tỏ mình không chỉ
là những người sống sót vĩ đại, mà còn đặc biệt khéo léo trong việc thích
ứng với các xã hội nơi số phận xô đẩy họ, và trong việc tích lũy bất cứ tiện
nghi nhân văn nào mà những xã hội này mang đến. Không dân tộc nào
năng suất hơn trong việc làm giàu từ nghèo túng hay nhân tính hóa của cải,
trong việc biến cái khó thành cái khôn. Khả năng này bắt nguồn từ một triết
lý đạo đức vừa vững bền vừa tinh tế, chỉ thay đổi rất ít trong thiên niên kỷ
qua vì nó được coi là phục vụ mục đích của những người có cùng triết lý
đó. Vô số người Do Thái, đủ mọi lứa tuổi, đã rên xiết dưới gánh nặng Do
Thái giáo. Nhưng họ tiếp tục mang gánh nặng đó vì họ biết, từ trong trái
tim mình, rằng nó cũng mang họ. Người Do Thái là những người sống sót
vì họ sở hữu luật sinh tồn.
Do đó, nhà sử học cũng phải ghi nhớ rằng Do Thái giáo từ trước đến nay
luôn lớn hơn tổng các tín đồ của nó cộng lại. Do Thái giáo tạo ra người Do
Thái, chứ không phải ngược lại. Như lời triết gia Leon Roth: “Do Thái giáo
đứng đầu. Nó không phải là một sản phẩm mà là một chương trình, còn
người Do Thái là công cụ để hoàn thành chương trình đó.”
Do Thái không chỉ là ghi chép về sự thật vật chất mà còn là ghi chép về
những ý niệm siêu hình. Người Do Thái tin rằng mình được tạo ra và được
lệnh trở thành một ngọn đèn cho dân ngoại, và họ đã làm theo trong khả
năng đáng kể của mình. Kết quả, dù được xem xét về mặt tôn giáo hay thế
tục, đều rất đáng chú ý. Người Do Thái mang đến thế giới này chủ nghĩa
