phải đương đầu. Một vài người nhận xét rằng, mỗi một vị giáo hoàng từ thế
kỷ 19 cho đến nay đều là các nhà lãnh đạo thánh thiện, cương quyết, và đầy
ơn sủng. Ðó là điều chúng ta phải cảm tạ Thiên Chúa. Vì đây là thời đại
chúng ta đang sống, do đó thật khó để biết rằng đó có phải là thời kỳ tiến
bộ hay suy thoái, nhưng chúng ta phải kiên trì cầu xin Chúa Thánh Thần để
Người tiếp tục dẫn dắt, kiên cường, và canh tân Giáo Hội Công Giáo. Dựa
trên cái nhìn về sáu giai đoạn của Giáo Hội với những thăng trầm của nó,
một biểu đồ sơ phác lịch sử Giáo Hội Công Giáo có thể vẽ ra như sau:
Có lẽ cần phải kết thúc đoạn này với sự thận trọng nhận xét rằng lịch
sử Giáo Hội thì thật phức tạp, và việc phân chia lịch sử thành các giai đoạn
tiến bộ hoặc suy thoái chỉ là một phương cách để lĩnh hội một vài khía cạnh
chân lý của lịch sử. Cần phải nhớ hai điều:
1. Thiên Chúa luôn luôn ở với Giáo Hội và Chúa Thánh Thần luôn
luôn hoạt động, ngay cả khi có các khủng hoảng tâm linh hoặc sự sa sút của
dân Chúa.
2. Ngay trong các thời kỳ Giáo Hội vững mạnh ở một vài lãnh vực,
vẫn có những khó khăn trầm trọng ở các lãnh vực khác. Một thí dụ là trong
thế kỷ thứ tư, có những Giáo Phụ lớn của Giáo Hội như Thánh Athanasius,
Thánh Basil, Thánh Grêgôriô ở Nyssa, Thánh Grêgôriô ở Nazianzen,
Thánh Giêrôm và Thánh Augustinô nhưng đây cũng là thế kỷ mà trong đó
lạc giáo Arian hầu như phân tách Giáo Hội làm đôi, hầu như đã dẫn dắt
Giáo Hội đến sự tin tưởng sai lầm. Tương tự như thế, sự suy thoái trong đời
sống Giáo Hội thường tạo nên các vị đại thánh, tỉ như Thánh Catarina ở
Siena và Thánh Bridget ở Thụy Ðiển trong thời giáo triều Avignon.
Ðức Maria và Giáo Hội Công Giáo
Chúng ta sẽ chấm dứt việc học hỏi lịch sử và ý nghĩa của Giáo Hội Công
Giáo bằng cách nhìn đến sự tương giao giữa Ðức Maria, Mẹ Thiên Chúa,
với đời sống và lịch sử Giáo Hội. Ðức Maria là phần tử đặc biệt nhất của
Giáo Hội, là người đầu tiên được nghe biết về sự sinh hạ của Ðấng Cứu
Thế và cũng là người đầu tiên hết lòng trân quý và tin tưởng ở sứ điệp ấy.
