bổn phận hơn là hận thù. Họ hiểu tù kháng chiến là những người thật sự
yêu nước và có nhân cách. Họ giữ được cảm tình và sự tôn trọng đối với tù
chính trị trước đây.
Số gác dang hung ác như Viđan, Noócmăng, Pôn Hiền, Saden, Loadô,
v.v... thì tập hợp xung quanh Giám đốc Gimbe và chủ kho bạc Phờ rê den,
ngấm ngầm chuẩn bị một kế hoạch vu cáo phe Tút tu với tội danh “thân
Việt Minh”.
Lớp tù kháng chiến đầu tiên mới đến Côn Đảo hơn một tháng đã phải đổ
máu và điêu đứng vì mưu mô thanh trừng nội bộ của bọn thống trị. Chuyến
tàu đổ bộ chở trên ba trăm tù nhân đầu tiên cập bãi Nhà Thờ vào trưa 27-5-
1946. Phần lớn tù nhân ra chuyến này là người kháng chiến, trong đó có 56
người mang án tử hình và 22 chiến sĩ Vệ Quốc đoàn thuộc Đại đội Ký Con
bị bắt trong trận tiến công chiếm lại đảo Cô Tô (vịnh Bắc Bộ) tháng 11-
1945.
Thực dân Pháp không áp dụng quy chế tù chiến tranh mà xử họ tại các
toà án thực dân giống như chúng đã áp dụng đối với những chiến sĩ trong
các lực lượng võ trang Nam Bộ. Đại đội trướng Lê Phú và trung đội trường
Nhâm Ngọc Bình bị kết án tử hình (sau giảm xuống chung thân), 20 chiến
sĩ bị kết án chung thân khổ sai. Nhiều người bị kết án khi chưa đủ tuổi
thành niên như Đặng Ngọc Bình (số tù C.11347), Phùng Như Hồ
(C.11351), Đặng Thừa Hiền (C.11311), Nguyễn Văn Sỹ (C.11310)...
Những người bị bắt trong buổi đầu thang Pháp tại mặt trận Sài Gòn - Gia
Định - Chợ Lớn hầu hết là thanh niên, trí thức xuất thân từ học sinh, sinh
viên, công nhân viên chức. Có người đã tham gia trong cao trào Cách mạng
tháng Tám, có người mới giác ngộ trong những ngày đầu kháng chiến;
song, trong thời điểm cách mạng “một ngày bằng hai mươi năm” họ đã
trưởng thành vượt bậc và có bản linh chính trị vừng vàng. Họ đã chiến đấu
gan góc trên mặt trận và bị bắt trong những trận giao tranh không cân sức.
Trước đòn tra tấn của mật thám cũng như trước toà án thực dân, họ tỏ rõ
khí phách của người dân một nước độc lập chống cuộc xâm lăng của bọn
thực dân. Tư thế Của người công dân nước Việt Nam độc lập và lòng tin sắt
