Sau một thời gian củng cố lại lực lượng, tháng 4 năm 1861, Pháp đánh
chiếm Định Tường. Chính trong thời gian này, Pháp khẩn cấp đặt vấn đề
chiếm Côn Đảo, sợ Anh nhảy vào hớt tay trên vị trí chiến lược quan trọng
này.
Bộ trưởng Hải quân và thuộc địa Pháp, Saxơlu Lô ba (Chasseloup
Laubat), ngày 10-7-1861 gửi thư cho đô đốc Sácne (Char-ner), chỉ huy đạo
quân xâm lược Việt Nam lúc đó, nói rõ: “Người ta cho tôi biết rằng quần
đảo Côn Lôn là thuộc quyền sở hữu của chính quyền An Nam... đồng thời
cũng lưu ý tôi đến mối hiểm nguy nếu như có một cường quốc Tây phương
nào đó đến chiếm cứ hải đảo này... Liệu việc cắm cờ để chiếm lĩnh có đủ
chứng minh chủ quyền của ta trên đảo hay không” .
Thấy Sácne không tán thành việc đánh giá vai trò quần đảo Côn Lôn như
Bộ hải quân nhận định, Saxơlu Lô ba lo lắng. Đô đốc Bông (Bonard) thiếu
tướng hải quân được cử sang thay thế. Vừa lúc Bông sang Nam Kỳ nhậm
chức, Bộ trưởng Hải quân Pháp lại gởi thư nhấn mạnh: “ Trong các chỉ thị
tôi gởi ngài, có một vấn đề tôi hằng lưu ý ngài, đó là vấn đề quần đảo Côn
Lôn. Đô đốc Sácne có gửi thư cho tôi nói rằng: quần đảo đó đối với chúng
ta không có giá trị gì. Chỉ cần nhìn lên bản đồ tôi cũng đã không thể tán
thành quan điểm này rồi. Tôi luôn lo ngợi rằng sẽ có một quốc gia nào đó
tới chiếm hải đảo, biến nó thành pháo đài quan sát rất nguy hiểm cho chúng
ta. Phải cố gắng chiếm lấy, lấy cớ là để xây dựng một ngọn hải đăng”.
“ …Ta phải làm một cái gì đó để khỏi bị lúng túng khi có người phản
kháng chúng ta một cách hợp pháp. Trong trường hợp ngược lại, thì đó
cũng là một bằng chứng đề chủ quyền của ta. Tôi đặt tin tưởng vào sự thật
trọng và khéo léo cua ngài. Xin nhắc lại với ngài một lần nữa răng : Tôi
1uôn luôn quan tâm đến vấn đè này”.
Với tên thực dân cáo già như Bông thì chẳng phải đợi có chỉ thị này mới
hành động. Vừa chân ướt chân ráo đến Sài Gòn, ngày 23-11-1861, ông ta
đã hối thúc Sácne chiếm ngay quần đảo. Sáne ra lệnh cho viên chỉ huy
thông báo hạm Noócdagaray (Norzagaray) phải thực hiện. Đây chỉ là một
tàu chiến nhỏ, động cơ 50 sức ngựa, do một trung úy hải quân chỉ huy. Vả
