Tổ chức và hoạt động của tù nhân kháng chiến.
Bước vào năm 1947, tế chức và hoạt động của tù nhân Côn Đảo chưa có
sự lãnh đạo tập trung và thống nhất. Tù nhân ở các sở tự tập hợp nhau lại
theo nhu cầu bảo vệ quyền sống và nhân phẩm con người. Mỗi sở tù có
những cách tổ chức và hoạt động khác nhau. Xây dựng tổ chức, chống sự
ngược đãi của nhà tù; cải thiện đời sống, đẩy mạnh các phong trào bình dân
học vụ, văn nghệ và vượt ngục về kháng chiến là những đặc trưng cơ bản
của thời kỳ này.
Nhà Thương là sở tù sớm có tổ chức. Ngoài số tù nhân nằm điều trị, chủ
sở Pêtrônali (Pétronah) còn quản lý kíp tù nhân phục vụ tại Nhà Thương (y
tá, hộ lý bồi bếp tại sở); kíp vệ sinh quét đường và kíp đổ thùng cầu
(tinette). Nhiều chiến sĩ Cô Tô sau khi giải toả vụ Côngplô được điều về
Nhà Thương, trong đó có cả 2 cán bộ cán bộ của đại đội Ký Con là Lê Phú
(Đại đội trưởng) và Nhâm Ngọc Bình (Trung đội trưởng) vừa được giảm án
tử hình. Anh Phạm Giang Doanh được cử làm đại diện. Anh Trần Nhật
Quang phụ trách phong trào bình dân học vụ. Anh Lê Phú chỉ đạo bếp ăn,
nuôi dưỡng những người tù bệnh. Anh Nguyễn Văn Khang (Khang Đen)
làm y tá, lo tìm kiếm thuốc men, trị bệnh. Anh Nguyễn Kim Diễn, y tá
phiên dịch ngoại trú làm nhiệm vụ tranh thủ viên bác sĩ người Pháp.
Cuối năm 1947, anh Nguyễn Kim Diễn với vai trò thư ký đã soạn thào
điều lệ của tồ chức tù nhân khu (dưỡng đường (Nhà Thương), phỏng theo
những nguyên tắc của Hiến pháp nước Việt Nam dân chủ cộng hoà và thừa
kế mô hình tổ chức của tù nhân Khám Lớn. Ban chấp hành tù nhân khu
đường đường gồm 5 người đã được bầu ra theo điều lệ. Anh Nguyễn Văn
Hiền (Hiền già người Bình Định) là chủ tịch.
Bản Chế là một sở quan trọng của nhà tù có nhiệm vụ quản lý các
phương tiện giao thông, cung cấp nước ngọt, chế tạo công cụ lao động, sửa
chữa máy móc các loại sản xuất đồ dùng mỹ nghệ. Tù nhân Bản Chế phần
