Anh Nguyễn Văn Vinh tức Vạn quê ở Bình Định bị đánh đập và truy bức
tư tưởng đến phát bệnh tâm thần. Có lúc anh ngẩn ngơ như người mất hồn,
có lúc lại thương vợ nhớ con, gào khóc thảm thiết. Lúc tỉnh ra anh lại trăn
trở, tâm tư cùng anh em. Bị giằng xé giữa hai thái cực, ly khai thì có tội với
Đảng với Bác mà chống ly khai thì chết không thấy mặt vợ con. Anh đã
chọn cái chết khi không đủ sức chịu đựng, chết để trọn lòng trung với
Đảng, để khẳng định niềm tin tất thắng vào con đường đấu tranh, chết để
chặn bàn tay tội ác của kẻ thù. Một tối, anh dùng đũa mài nhọn cứa cổ lấy
máu viết lên khẩu hiệu “Hồ Chủ tịch muôn năm”. Sau đó anh hô to ba lần
khẩu hiệu đó rồi cắt cuống họng để kết thúc, nhưng không thành.
Bọn trật tự xông vào chuồng cọp, đưa anh đi cấp cứu rồi tách riêng, tác
động mạnh. Chúng đã thành thạo việc lợi dụng từng khe rạn nứt trong tư
tưởng, tình cảm của mỗi người để đánh phá. Anh Vinh chấp nhận ly khai
ngày 13-3-1961, sau 3 ngày của chiến dịch “can vận”. Kể từ đó, anh cấm
khẩu luôn, không nói năng, không làm gì có hại cho Đảng, cho tập thể.
Trường hợp của anh Vinh là một bi kịch thật xót xa.
Mười bảy chiến sĩ kiên cường còn trụ lại đã viết bản xác định lập trường.
Anh Phan Trọng Bình viết ngắn nhất. Bản xác định lập trường của anh vẻn
vẹn có 6 từ: Tôi không thể ly khai được và ký tên: Vũ Văn Mậu (tên trong
tù của anh).
Anh Nguyễn Đức Thuận viết dài nhất, kín hai mặt tờ giấy ô vuông khổ
lớn. Mỗi người một tâm tư, một đối sách với kẻ thù. Ai cũng khẳng định
lập trường không ly khai Đảng, Bác. Từng nét chữ, từng gương mặt, từng
cuộc đời đều gợi lên vẻ đẹp của những tấm lòng trung hiếu. Anh Nguyễn
Minh (tự Sơn), sinh năm 1928 tại phường Đức Thắng ở thị xã Phan Thiết
khẳng định đường lối kháng chiến chống Pháp và đường lối đấu tranh
thông nhất nước nhà của Đảng Lao động Việt Nam và lãnh tụ Hồ Chí Minh
là hoàn toàn đúng đắn, vi vậy anh dứt khoát không ly khai, dẫu có chết
cũng vui lòng.
Anh Phạm Thành Trung (tự Đua) quê làng Mỹ Thuận, quận Cái Bè, tỉnh
Mỹ Tho đã xác nhận lập trường như sau: “Tôi không thể ly khai Bác và
