bị đày ra Hòn Cau, lợi dụng số lượng đông hơn, họ viết “tối hậu thư” buộc
những người cộng sản đầu hàng (?!).
Mặc dầu lúc đầu mới có khoảng năm, sáu người, nhóm cộng sản ở Hòn
Cau vẫn kiên quyết bác bỏ tối hậu thư của Quốc dân đảng. Anh em phê
phán chủ nghĩa Tam Dân, tranh thủ những người yêu nước chân chính
trong hàng ngũ Quốc dân đảng và nêu khẩu hiệu “Liên hiệp đấu tranh”, đòi
được tự làm nhà để ở (không ở trong trại giam), đòi phải sử dụng lao động
tù nhân vào những việc nhằm cải thiện đời sống người tù và đòi không
được nộp thịt vích cho chúa ngục trong lúc Hòn Cau đang thiếu thực phẩm.
Những người yêu nước chân chính trong hàng ngũ Quốc dân đảng và cả
những người trung lập đều ủng hộ chủ trương của tù cộng sản. Bọn cực
đoan bị cô lập. Tên đội ma tà cai quản ở đây buộc phải chấp nhận các yêu
sách của tù nhân. Những người tù cộng sản dựng nhà riêng ở phía đông trại
giam, gần ngôi mộ bà Thiết. Tù Quốc dân đảng cũng làm nhà ra ở phía tây
trại giam, còn tù thường phạm thì ở lại trong trại.
Khoảng cuối năm 1930, đồng chí Phạm Văn Đồng cùng một số tù chính
trị bị đày sang Hòn Cau, “xóm cộng sản” tăng lên gần 20 người. Hầu hết
những người cộng sản đều nhất trí rằng: đã là người cộng sản thì ở đâu
cũng phải sinh hoạt trong một tổ chức, thống nhất với nhau về tơ tưởng,
hành động và sinh hoạt. Anh em tập trung tất cả tiền và quà gia đình gửi ra
để dùng chung, tổ chức trồng rau, mì (sắn) và đan lưới đánh cá cải thiện.
Một số đồng chí được phân công phụ trách các công tác “ngoại giao”
, tổ
chức học tập và cải thiện đời sống.
Tháng 9 năm 1931, nhiều ngồi tù chính trị cấm cố án nặng (trên 10 năm)
bị đày tiếp ra Hòn Cau, đưa số tù cộng sản ở đây lên gần 30 người. Đồng
chí Phạm Văn Đồng đã tổ chức một cuộc họp toàn thể anh em tù cộng sản
để trao đổi tình hình và củng cố tổ chức.
Công việc khổ sai ở Hòn Cau có phần nhẹ nhàng hơn các sở tù khác.
Tranh thủ được thời gian và sự dễ dãi của bọn ma tà, nhóm cộng sản tích
cực tổ chức học tập. Nhiều đồng chí trước đây là thợ mỏ chưa biết chữ nào,
nhờ được hướng dẫn đã đọc thông viết thạo. Người đã có học ít nhiều thì
