nó được thực hiện bằng cách bóc lột nhân dân trong nước, nhân dân các
thuôc đĩa và nhân dân các nước khác.
Quá trình công nghiệp hóa tư bản chủ nghĩa đem lại nhừng món lợi
kếch sù cho giai cấp tư sản, nhưng đồng thời bần cùng hóa các tầng lớp
quần chúng lao động. Năm 1858, ở Pháp có tới 3 triệu ăn mày và chừng 6
triệu người không đủ mức sống tối thiểu. Tiền lương thực tế giảm sút vì giá
bánh mì và các thực phẩm tăng 50%, trong khi tiền lương danh nghĩa chỉ
tăng có 10%. Ngày làm việc của công nhân kéo dài từ 13 đến 16 giờ. Đặc
biệt là phụ nữ và trẻ em bị bóc lột rất cùng cực. Năm 1867, lương nữ công
nhân chỉ bằng 55% lương nam giới, lương trẻ em chỉ bằng 12%. Một số xí
nghiệp thuê cả trẻ em dưới 8 tuổi, vì tiền lương rẻ, bọn chủ xưởng thường
thích thuê công nhân phụ nữ và trẻ em hơn nam giới. Kết quả của lối bóc
lột thậm tệ đó là tư bản ngày càng tích lũy trong tay chủ xưởng, còn công
nhân thì ngày càng tàn tạ. Bệnh ho lao, vẹo xương sống, bệnh sốt rét và các
bệnh khác luôn luôn đe dọa cuộc đời của họ. Tình trạng già trước tuổi, chết
yểu… trở thành phổ biến. Các tai nạn lao động thường xảy ra vì bọn chủ
không chú ý tới việc bảo hiểm. Chế độ giám thị trong nhà máy rất khắt khe,
bọn cảnh sát và bọn côn đồ luôn luôn theo dõi, hễ ai ngừng tay là phải nộp
phạt. Quy chế về “Sổ tiểu bạ công nhân” lại được áp dụng giống như thời
Napôlêông I.
Những hy vọng của đông đảo nông dân khi cầm lá phiếu bầu cho
Bônapactơ bị tiêu tan nhanh chóng. Nạn thiếu đất, nạn cho vay nặng lãi,
ách bóc lột của bọn địa chủ và phú nông, các hình thức tô tức nô dịch, thuế
má nặng nề…, đè nặng lên người tiểu nông. Hàng chục vạn người bị phá
sản, phải kéo ra thành thị, lập thành hậu bị quân công nghiệp. Năm 1851 số
nông dân chiếm 74% cư dân thì đến 1866 chỉ còn có 69,5%. Những người
nông dân đó, thoát khỏi ách thống trị ở nông thôn lại sa vào nạn bóc lột của
giai cấp tư sản. Chỉ có bọn khá giả trong nông thôn, làm giàu nhờ sự bóc
lột thậm tệ và buôn bán nông sản phẩm mới tiếp tục ủng hộ chế độ
Bônapactơ.
