Trong khi đó, hầu hết các quốc gia khác ở Ý đều ở trong trạng thái trì
trệ, lạc hậu vì ách thống trị của đế quốc Áo và thế lực phong kiến trong
nước. Hàng hóa Áo tràn vào thị trường bóp chết các ngành sản xuất trong
nước. Nông nghiệp luôn luôn bị mất mùa. Mối mâu thuẫn giữa yêu cầu
phát triển sản xuất với sự ràng buộc của ách thống trị phong kiến trong và
ngoài nước ngày càng gay gắt. Giải quyết vấn đề thống nhất đất nước tức là
đáp ứng nguyện vọng giải phóng dân tộc khỏi ách thống trị của đế quốc Áo
và thực hiện yêu cầu xóa bỏ chế độ phong kiến, mở đường cho chủ nghĩa tư
bản phát triển.
Như vậy, vấn đề thống nhất nước Ý trở thành một yêu cầu cấp thiết
của giai cấp tư sản và toàn thể quần chúng nhân dân. Trước vấn đề này, có
hai khuynh hướng giải quyết.
Giai cấp tư sản tự do ở các vương quốc đều muốn tiến hành chiến
tranh chống Áo dưới sự lãnh đạo của Piêmông, của khối liên minh giai cấp
quý tộc tư sản hóa và đại tư sản. Cavua chủ trương thống nhất bằng con
đường “từ trên xuống” tiến hành những cuộc chiến tranh vương triều, tiến
tới thành lập một nước Ý dưới quyền lãnh đạo của triều đại Xavoa. Chỗ
dựa bên ngoài là Napôlêông III, người quan tâm đến vấn đề Ý không phải
vì quyền lợi dân tộc Ý mà vì mưu đồ gạt Áo để tranh giành ảnh hưởng trên
bán đảo Apennanh.
Đối lập lại là khuynh hướng tư sản dân chủ. Những người dân chủ tư
sản và cộng hòa được quần chúng ủng hộ, xác định con đường tiến hành
cách mạng coi đấu tranh vũ trang là biện pháp cơ bản để giải phóng và
thống nhất nước Ý. Matdini là người đại biểu cho khuynh hướng này trong
đó nổi lên vai trò của Garibandi.
Quá trình thống nhất nước Ý có thể chia làm ba giai đoạn:
a) Cuộc chiến tranh chống Áo và sự thống nhất miền Bắc Trung Ý (4-
1859 - 3-1860)
