tơ, da thuộc… đã bắt đầu phát triển một số ngành khác như dệt vải bông,
làm đồ trang sức, đồ gỗ, đồ chơi… Quần chúng cơ bản của các ngành sản
xuất nhỏ này đều bị rơi vào địa vị phụ thuộc bọn chủ bao mua. Nhiều nông
dân làm nghề thủ công bị phá sản, bị tách rời khỏi những tư liệu sản xuất và
phải vào làm việc trong các công xưởng. Trên cơ sở của nền sản xuất hàng
hóa nhỏ, các công trường thủ công ra đời. Trong những năm 40 của thế kỷ
XIX, số công trường thủ công ở Nga tăng gấp rưỡi, tới 2.800 cơ sở và số
công nhân tăng gấp hai lần rưỡi, 86 vạn người, trong đó 53 vạn hoàn toàn
làm thuê. Các công trường ngày càng lớn và sử dụng sức lao động làm thuê
ngày càng nhiều.
Đồng thời, các ngành sản xuất bằng máy cũng tăng lên nhanh chóng.
Công nghiệp dệt vải bông mới ra đời từ nửa sau thế kỷ XVIII đến những
năm 30 của thế kỷ XIX thì mới bắt đầu xây dựng những nhà máy kéo sợi
lớn hoàn toàn sử dụng máy móc. Đến những năm 40, công nghiệp vải bông
phần lớn dùng sợi sản xuất ở trong nước. Kỹ thuật mới bắt đầu được áp
dụng trong công nghiệp mỏ làm cho lượng khai thác mỏ tăng lên nhanh
chóng.
Nhưng sự tồn tại của chế độ nông nô không cho phép việc cơ khí hóa
trong công nghiệp nặng được phát triển rộng rãi. Trong nửa đầu thế kỷ
XIX, nước Nga sản xuất than tăng gấp hai lần, trong khi nước Anh tăng lên
12 lần. Công nghiệp Nga bị tụt xuống hàng thứ tư sau Anh, Pháp và Mỹ.
Cùng với công nghiệp, các ngành thương nghiệp và giao thông vận tải
cũng có một số tiến bộ. Tàu biển, đường sắt bắt đầu được xây dựng với tốc
độ rất chậm. Đến những năm 40, việc chuyên chở hàng hóa mới dùng tàu
chạy bằng hơi nước và tiến hành xây dựng 3 đường sắt Pêtécbua-
Matxcơva, Vácsava-Viên và Pêtécbua-Vácsava.
Như vậy, sự phát triển kinh tế ở Nga nửa đầu thế kỷ XIX gặp rất nhiều
trở ngại. Sự phát triển nhanh chóng của sức sản xuất tư bản chủ nghĩa làm
lay chuyển cơ sở của chế độ xã hội phong kiến nhưng sự thống trị của chế
độ phong kiến đã kìm hãm bước quá độ của Nga sang chế độ tư bản. Mâu
