thuẫn đó biểu hiện sự không phù hợp giữa sức sản xuất và quan hệ sản
xuất, tất yếu dẫn tới cuộc đấu tranh gay gắt trong xã hội.
2. Phong trào đấu tranh chống chế độ nông nô
Từ đầu thế kỷ XIX, cuộc đấu tranh chống phong kiến đã bùng nổ
mạnh mẽ ở Nga. Nông dân không cam chịu địa vị nô lệ của mình đã vùng
dậy khởi nghĩa giết bọn địa chủ, đòi xóa bỏ tô thuế và mọi thứ tạp dịch; nên
trong khoảng từ năm 1801-1825 nổ ra 281 cuộc đấu tranh của nông dân thì
đến năm 1826-1850 đã lên tới 576. Hoạt động chống phong kiến có tiếng
vang lớn trong thời kỳ này là cuộc khởi nghĩa năm 1825 của “Đảng tháng
chạp” ở Pêtécbua, Cuộc khởi nghĩa mang tính chất tư sản do những người
quý tộc tiến bộ thực hiện nhằm ủng hộ cuộc cách mạng tư sản lớp trên. Họ
đại biểu cho quyền lợi của giai cấp tư sản Nga mới lớn lên, nhưng còn rất
yếu ớt, chưa đủ sức để bảo vệ mình, vì thiếu quyết tâm và không liên hệ với
quần chúng, họ bị chế độ Nga hoàng Nicôlai I dập tắt nhanh chóng.
Cũng trong thời gian này, trào lưu tư tưởng dân chủ được truyền bá
vào Nga qua con đường văn học. Các tác phẩm văn học của Puskin, Gôgôn,
Sepsencô và của các nhà văn ưu tú khác đã giáo dục những tư tưởng tiên
tiến cho thanh niên thời ấy. Nhà phê bình văn học Bêlinxki đóng vai trò
lãnh tụ tư tưởng chỉ đạo sự phát triển của văn học Nga trong những năm 30
- 40 của thế kỷ XIX. Về tư tưởng chính trị ông là một nhà dân chủ cách
mạng đầu tiên của nước Nga và là người ủng hộ phong trào cách mạng
nông dân. Ông đấu tranh quyết liệt với chế độ nông nô và chế độ chuyên
chế, vượt qua mọi trở ngại của chế độ kiểm duyệt để truyền bá tư tưởng của
mình, đóng góp vào sự giáo dục tư tưởng cách mạng sau này.
3. Chiến tranh Crưm (1853-1856) và tình thế cách mạng chín
mùi
Trong khi mâu thuẫn giai cấp ngày càng gay gắt ở trong nước thì
Nicôlai I lại đẩy toàn nước Nga vào cuộc chiến tranh Crưm. Trong thế kỷ
