trong phạm vi nhỏ hẹp, dưới hình thức những cuộc bãi công thuần túy kinh
tế với mục đích đòi hỏi cải thiện đời sống của một bộ phận công nhân nào
đó. Tầng lớp công nhân quý tộc gồm những người có trình độ chuyên môn
giỏi, lương cao, là cơ sở xã hội ủng hộ đường lối đó. Họ đi vào con đường
bè phái, thành lập nghiệp đoàn riêng, tách rời khỏi quần chúng cơ bản để
duy trì và bảo vệ những đặc quyền của họ. Những tổ chức đó gây nhiều tác
hại cho phong trào đấu tranh giữa chủ và thợ, đưa những cuộc bãi công vào
con đường thỏa hiệp, ngăn cản sự thống nhất và làm giảm sức mạnh của
giai cấp công nhân. Số người tham gia những nghiệp đoàn trên còn rất ít,
trong những năm 60 chỉ có chừng 10% số công nhân công nghiệp. Tuy vậy
so với những nước châu Âu thì số lượng công nhân tham gia tổ chức ở Anh
vẫn đông hơn cả.
3. Phong trào đấu tranh đòi cải cách nghị viện
Năm 1857, ở Anh cũng như các nước khác, đã xảy ra cuộc khủng
hoảng kinh tế trầm trọng làm cho đời sống của công nhân trở nên hết sức
nặng nề, 12% đoàn viên nghiệp đoàn thất nghiệp, số công nhân ngoài tổ
chức không có công ăn việc làm còn đông gấp bội. Ở Mantretxtơ, hơn một
nửa số công nhân bị mất việc. Bọn chủ lợi dụng điều đó để hạ giá thuê nhân
công và giảm bớt điều kiện lao động. Các cuộc đấu tranh của công nhân
diễn ra ở khắp nơi.
Sự kiện quan trọng trong những năm này là cuộc đấu tranh chống
chính sách đối ngoại của chính phủ. Trong thời kỳ nội chiến Mỹ (1861-
1865), giai cấp công nhân Anh đã lên tiếng ủng hộ cuộc đấu tranh cách
mạng của nhân dân Mỹ do Lincôn đứng đầu, kiên quyết chống chính sách
của chính phủ Anh can thiệp và giúp đỡ chủ nô, chủ đồn điền miền Nam
nước Mỹ. Giai cấp công nhân Anh cũng nhiệt liệt hoan nghênh cuộc khởi
nghĩa năm 1863 ở Ba Lan, cuộc đấu tranh thống nhất của nhân dân Ý. Sự
tham gia tích cực vào sinh hoạt chính trị đã có tác dụng nâng cao tính giác
ngộ của công nhân, tăng cường ảnh hưởng của những phần tử tiên tiến
trong những hoạt động quốc tế của công nhân. Giai cấp công nhân Anh đã
