IV - NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI, BÀI HỌC
KINH NGHIỆM VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA
CÔNG XÃ PARI
1. Nguyên nhân thất bại của Công xã
Sáu tháng trước khi nổ ra cuộc Cách mạng ngày 18 tháng 3 và thành
lập Công xã Pari, Mác đã ngăn ngừa công nhân Pháp rằng cuộc bạo động
mưu toan lật đổ chính phủ lúc này sẽ là một hành động điên cuồng. Nhưng
tháng 3-1871, khi thấy phong trào nhân dân có tính chất quần chúng và giai
cấp vô sản nhất trí vùng dậy khởi nghĩa thì Mác theo dõi phong trào đó với
thái độ hết sức chú ý của một người đang tham dự vào sự biến vĩ đại, ca
ngợi công nhân Pari anh hùng, nhiệt liệt chào mừng cách mạng vô sản và
coi trọng sáng kiến lịch sử của quần chúng. Nhưng điều đó không có nghĩa
là Mác không thấy trước những điều kiện chủ quan và khách quan bất lợi
cho cách mạng vô sàn Pháp lúc bấy giờ.
Những điều kiện bất lợi khi đó là :
- Về khách quan, chủ nghĩa tư bản đang trên đà phát triển và lực lượng
đấu tranh của giai cấp công nhân ở các nước trên thế giới chưa trở thành
mặt trận thống nhất chống chủ nghĩa tư bản.
- Về chủ quan, nước Pháp chưa có đảng của giai cấp công nhân, công
nhân không được chuẩn bị, thiếu rèn luyện, phần đông không có một ý
niệm thật rõ rệt về nhiệm vụ của mình và về những phương sách để thực
hiện những nhiệm vụ đó.
Công xã là một trang sử ghi đậm nét những hành động anh hùng rất
đáng khâm phục và đã xây dựng nên một Nhà nước kiểu mới, nền chuyên
chính của giai cấp vô sản. Nhưng Công xã đã phạm một số khuyết điểm có
thể coi là nguyên nhân trực tiếp đưa đến thất bại.
