tầm quan trọng to lớn đối với lịch sử. Tác phẩm lớn của Mác - bộ Tư bản
tập I ra đời năm 1867 có tầm quan trọng đặc biệt về mặt lý luận. Đó là một
bộ sách có ý nghĩa cách mạng và khoa học.
Các Mác, người sáng lập chủ nghĩa xã hội khoa học, người cổ vũ và tổ
chức phong trào công nhân quốc tế đã từ trần ngày 14-3-1883. Phong trào
công nhân quốc tế mất một nhà lý luận chỉ đường, một lãnh tụ thiên tài,
một nhà tổ chức chiến đấu của giai cấp vô sản.
Sau khi Mác mất, trách nhiệm lãnh đạo phong trào công nhân đặt lên
vai Ăngghen. Ăngghen đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà lịch sử trao
cho ông. Ông đã sửa chữa và xuất bản tập II và tập III của bộ sách “Tư
bản” vào những năm 1885 và 1894. Ngoài ra, Ăngghen đã hoàn thành
nhiều công trình khoa học khác góp phần làm sáng tỏ và phát triển học
thuyết của Mác.
Do kết quả của việc truyền bá học thuyết Mác, ở một số nước châu Âu
và châu Mỹ đã thành lập đảng công nhân, đảng xã hội hay các nhóm có
khuynh hướng tiến bộ cách mạng của giai cấp công nhân. Sau Đảng Xã hội
dân chủ Đức thành lập đầu tiên năm 1869, các đảng công nhân lần lượt
xuất hiện ở Hà Lan (1870), Đan Mạch (1871), Mỹ (1876), Pháp (1879),
Tây Ban Nha (1879), nhóm xã hội trong phong trào công nhân Anh thành
lập (1884) (sau thống nhất thành tổ chức công liên mới 1889) nhóm Giải
phóng lao động ở Nga (1883), Bỉ (1885), Na Uy (1887), Áo, Thụy Điển,
Thụy Sĩ (1889). Sự ra đời của các chính đảng công nhân, dù còn nhiều mặt
hạn chế, cũng đánh dấu việc lớn lên của phong trào công nhân các nước.
Phong trào công nhân quốc tế so với thời kỳ trước Công xã đã phát
triển rộng rãi hơn, hoạt động trên phạm vi lớn hơn ở nhiều nựớc. Nhưng
ngay sau khi mới ra đời, các chính đảng, các nhóm xã hội đã bị truy nã gắt
gao, bị ngăn cấm hoạt động. Việc chính phủ phản động Đức ra đạo luật đặc
biệt cấm Đảng Xã hội dân chủ Đức hoạt động là một điển hình về sự khủng
bố đối với giai cấp công nhân và chính đảng của nó.
