Đảng Tự do: chủ trương thể chế lập hiến, thành lập vào tháng 10 năm
1881 do Itagaki lãnh đạo. Đảng phản ánh quyền lợi của địa chủ nhỏ và phú
nông, vừa kinh doanh ruộng đất vừa kinh doanh công thương nghiệp. Họ
đấu tranh để giảm thuế ruộng và đòi cải thiện điều kiện trong kinh doanh
công thương nghiệp. Nông dân và tiểu tư sản tham gia đông đảo vào đảng
Tự do.
Đảng cải tiến lập hiến: thành lập 1882 do Okuma đứng đầu. Đảng này
đại biểu cho lợi ích tư sản công thương, những phần tử trí thức võ sĩ có liên
hệ với tư sản lớn, có xu hướng ôn hòa được Mitsubishi ủng hộ. Họ chủ
trương lập ngân hàng, phát triển buôn bán mậu dịch, mở rộng khu vực ảnh
hưởng kinh doanh, muốn mở rộng sự xâm lược bên ngoài.
Chính phủ một mặt đàn áp các đảng, một mặt dùng kế mua chuộc các
thủ lĩnh và gây chia rẽ nội bộ.
Phong trào đấu tranh của quần chúng lên cao. Để tránh một cuộc cách
mạng nổ ra, năm 1882 Vua Minh Trị phái Itô Hirôbumi đi ra nước ngoài
nghiên cứu vấn đề lập hiến và cấu trúc thể chế chính trị. Định hướng của
Nhật Bản là chọn mẫu hình tổ chức của nước Đức.
Năm 1883, Itô Hirôbumi về nước, khởi thảo Hiến pháp của Nhật Bản.
Hiến pháp năm 1889 đã ra đời trong bối cảnh lịch sử đó nhằm tìm một
thể chế thích hợp làm thỏa mãn những mong muốn quyền lực của giai cấp
có của. Tuy vậy, Hiến pháp đồng thời cũng phản ánh sự thắng lợi của quần
chúng nhân dân.
Theo Hiến pháp, Quốc hội Nhật, chia làm, 2 Viện :
1. Viện quý tộc có 368 người gồm các hoàng thân, quý tộc và những
người giàu có nhất.
2. Viện đại biểu, còn gọi là Viện bình dân, có 300 đại biểu, bầu công
khai. Cử tri phải là những người nam giới, trên 25 tuổi, đóng thuế 15
yên/năm, tương đương 100 ngày công của thợ dệt. Thời gian cư trú là 1,5
năm. Như vậy chỉ có chừng 1% dân số được tham gia bầu cử.
