Ngày 19 tháng 7 năm 1864 Thiên Kinh bị hạ. Cuộc khởi nghĩa Thái
bình thiên quốc hoàn toàn thất bại.
V. TÍNH CHẤT, NGUYÊN NHÂN THẤT BẠI
VÀ Ý NGHĨA LỊCH SỬ CỦA THÁI BÌNH
THIÊN QUỐC
Cuộc khởi nghĩa Thái bình thiên quốc nổ ra ngày 11-1-1851 ở Kim
Điền, sau đó đã phát triển rộng ra hầu khắp Trung Quốc. Đó là phong trào
đấu tranh của nông dân trên phạm vi đất đai rộng lớn của Trung Quốc, bao
gồm 18 tỉnh. Cuộc đấu tranh kéo dài trong 14 năm, đã xây dựng một chính
quyền và thi hành nhiều biện pháp tiến bộ.
Xét về tính chất của các chính sách, về tư tưởng chỉ đạo và thành phần
tham gia thì đó là một phong trào nông dân. Mặc dù về hình thức tổ chức
và tuyên truyền có khoác màu tôn giáo, nhưng không thể vì vậy mà cho
rằng đó là một cuộc chiến tranh tôn giáo. Họ mượn hình thức tôn giáo để tổ
chức, nhờ giáo lý để nói lên ước vọng và tạo ra Thượng đế hay một vị thần
linh nào đấy làm bùa hộ mệnh tập hợp đông đảo quần chúng vào cuộc đấu
tranh chống cường quyền.
Phong trào Thái bình thiên quốc không phải là cuộc cách mạng dân
chủ tư sản. Tuy nó có làm hai nhiệm vụ phản đế và phản phong, song đó là
do nhu cầu bức thiết của sự tồn tại bản thân chứ giai cấp lãnh đạo không
phải là đại diện cho một lực lượng sản xuất mới, quan hệ sản xuất mới.
Phong trào nông dân này nằm trong giai đoạn lịch sử đặc biệt của Trung
Quốc, khi thực dân đế quốc đang xâu xé Trung Quốc, bọn phong kiến thì
nhu nhược đầu hàng bên ngoài. Xã hội Trung Quốc có hai mâu thuẫn cơ
bản tồn tại, mâu thuẫn giữa nhân dân Trung Quốc với bọn thực dân đế quốc
và mâu thuẫn giữa bọn phong kiến thối nát với quần chúng nhân dân lao
động, đặc biệt là nông dân. Dù là cuộc đấu tranh thuần túy nông dân, thì nó
cũng không thể không đụng chạm đến việc giải quyết hai nhiệm vụ trên.
