Phong trào Thái bình thiên quốc là phong trào nông dân lớn nhất trong
lịch sử Trung Quốc. Đây không chỉ nói về phạm vi ảnh hưởng, mà chủ yếu
là về biện pháp quyết liệt và sáng tạo của nó. Trong cuộc chiến đấu này,
giai cấp nông dân Trung Quốc lần đầu tiên đề ra được một cương lĩnh
chính trị kinh tế có hệ thống, mang tính chất lịch sử dân tộc của mình.
Chính sách ruộng đất bình quân, chính sách xã hội, chính sách nam nữ bình
đẳng là những chính sách lần đầu tiên được đề ra trong lịch sử Trung Quốc.
Cuộc đấu tranh này có một hoài bão lớn lao là mong lật nhào toàn bộ
trật tự phong kiến, đặc biệt là muốn xóa bỏ quyền sở hữu ruộng đất của
phong kiến. Thái bình thiên quốc chủ trương chia ruộng đất cho dân cày
theo lao động, ước mơ xây dựng một xã hội không có người bóc lột người
“thiên hạ nhất gia cộng hưởng thái bình”, nhưng lý tưởng đó không thể nào
thực hiện được. Mặc dù vậy, giai cấp nông dân Trung Quốc đã đoàn kết tấn
công quyết liệt vào dinh lũy của phong kiến đế quốc. Trong giai đoạn đầu,
lãnh tụ nông dân đã không ngừng sáng tạo, đưa cuộc cách mạng đi lên.
Cuối cùng Thái bình thiên quốc đã bị thất bại. Nguyên nhân chủ yếu là
do không có một giai cấp tiên tiến lãnh đạo. Giai cấp lãnh đạo là nông dân
mang tính chất bảo thủ, hẹp hòi, phân tán, không đại diện cho quan hệ sản
xuất mới. Giai cấp nông dân có khả năng đập phá xã hội cũ, nhưng khi đã
đẩy cách mạng đến đỉnh cao rồi thì họ không biết làm gì nữa. Sau khi đã
xây dựng chính quyền ở Thiên Kinh, các vương của Thái bình thiên quốc bị
phong kiến hóa nhanh chóng, sống xa hoa, xa rời quần chúng nhân dân.
Trong cuộc sống vật chất sung túc, địa vị cao sang, các “Vua nông dân” nảy
sinh tư tưởng bè phái, ghen ghét, tranh giành địa vị, quyền lợi, cuối cùng đi
đến chém giết lẫn nhau, gây ra thảm họa “sự biến Dương Vi” làm yếu dần
và tan rã hàng ngũ cách mạng.
Thái bình thiên quốc sở dĩ bị thất bại là vì nó phải đối chọi với hai kẻ
thù rất lớn của dân tộc và giai cấp. Sau Chiến tranh thuốc phiện lần thứ hai,
bọn đế quốc phong kiến càng câu kết chặt chẽ hơn, các nước đế quốc giúp
tàu chiến, lập xưởng đúc súng cho bọn phong kiến để trấn áp Thái bình
thiên quốc. Bọn đế quốc còn trực tiếp tổ chức quân đội đánh nhau với quân
