Nhà Thanh buộc phải chấp nhận cuộc chiến với Pháp vào tháng 8-
1884. Quân Pháp tấn công Cơ Long, một cứ điểm quan trọng ở Đài Loan
nhưng thất bại. Tháng 10-1884, Pháp đổ quân lên Đạm Thủy nhưng bị thiệt
200 tên và hoàn toàn thất bại.
Những trận đánh chính đã nổ ra ở Việt Nam. Cuộc đấu tranh mạnh mẽ
của nhân dân Việt Nam do quân Hoàng Tá Viêm ở tuyến Tây Hà Nội dọc
sông Hồng đã làm cho giặc tổn thất nhiều. Nhân dân Bắc Ninh, Bắc Giang
và Lạng Sơn cũng kiên cường chống Pháp. Bọn Pháp lúng túng đối phó.
Cuộc hành quân của Pháp từ Hà Nội lên Lạng Sơn đã thất bại. Tháng
31885 trận chiến đấu giữa quân Pháp và quân nhà Thanh ở trấn Nam Quan
đã làm quân Pháp chết hơn 1000 tên. Trong trận này quân Trung Quốc
cũng tổn thất nặng. Mãn Thanh coi đây là cố gắng cuối cùng của mình để
tạo lấy “cái vốn” mặc cả với Pháp trên quyền lợi Việt Nam. Đặc biệt là mặc
cả việc chiếm một số vùng đất biên giới của Việt Nam (mỏ đồng
Tụ Long, Tổng Đèo Lương v.v… đều bị sáp nhập vào Trung Quốc
trong thời này). Tháng 61885, nhà Thanh phái Lý Hồng Chương đến Thiên
Tân ký hòa ước với Pháp. Nhà Thanh đồng ý mở cửa thông thương và cho
Pháp xây dựng đường sắt vào miền Hoa Nam.
b) Chiến tranh Trung-Nhật (1894-1895)
Nhật từ lâu đã muốn xâm chiếm Triều Tiên rồi lấy đó làm bàn đạp tấn
công Trung Quốc.
Tháng 7-1894, quân Nhật không tuyên chiến đã tấn công và đánh
chìm quân hạm của Trung Quốc gần Nha Sơn (Triều Tiên). Lý Hồng
Chương yêu cầu Anh khuyên Nhật đừng tiến công, và nhờ Mỹ đứng ra dàn
xếp. Lo ngại đà tiến quân của Nhật, Mỹ vội làm trung gian: Nhật và Trung
Quốc ký Điều ước Mã Quan (Simonoseki) ngày 17-5-1895. Trong điều ước
này, chính phủ Mãn Thanh thừa nhận Triều Tiên là một nước “độc lập”, sự
thực là phụ thuộc Nhật. Đồng thời, Trung Quốc phải nhường cho Nhật Bản
bán đảo Liêu Đông, Đài Loan và quần đảo Bành Hồ; bồi ‘thường cho Nhật
