Đ - CUỘC CÁCH MẠNG TÂN HỢI
(1911)
I. ĐÊM TRƯỚC CỦA CUỘC CÁCH MẠNG
1. Kinh tế tư bản chủ nghĩa và mâu thuẫn xã hội ở Trung Quốc
Sau khi chinh phục triều đình Mãn Thanh, các nước đế quốc tha hồ
can thiệp vào nội chính và kinh tế của Trung Quốc. Bọn chúng không chỉ
mượn tay nhà Thanh bóc lột nhân dân Trung Quốc mà đã xây dựng một số
công xưởng, xí nghiệp trong các vùng tô giới. Sau chiến tranh Giáp Ngọ
chúng được quyền xây dựng xí nghiệp, mở ngân hàng, kinh doanh đường
sắt, khai thác hầm mỏ một cách hợp pháp trên đất Trung Quốc.
Bằng cách cho chính phủ Mãn Thanh vay tiền, bọn đế quốc tăng
cường đầu tư vào Trung Quốc. Năm 1895, Nga, Pháp cho Mãn Thanh vay
400 triệu phơ răng. Năm 1896, Anh, Đức cho vay 16 triệu bảng Anh; năm
1898 Anh, Đức lại cho vay thêm 16 triệu nữa… Đồng thời chúng còn trực
tiếp kinh doanh ở Trung Quốc, lũng đoạn quyền xây dựng đường sắt và tích
cực đầu tư khai thác hầm mỏ.
Ngoài ý muốn của giai cấp tư sản phương Tây, sự đầu tư của đế quốc
đã kích thích chủ nghĩa tư bản Trung Quốc phát triển trên một chừng mực
nhất định. Đầu thế kỷ XX, công nghiệp Trung Quốc tiến thêm một bước
nữa, trong đó ngành dệt vẫn chiếm hàng đầu trong công nghiệp hiện đại của
Trung Quốc. Trong những năm 1905-1910, tư sản Trung Quốc có 9 xưởng
dệt. Công nghiệp tơ phát triển, nhất là từ năm 1895 đến 1912, có 97 xưởng,
chỉ riêng vùng Thượng Hải năm 1912 có 49 xưởng, chiếm 1/2 tổng số
xưởng tơ toàn quốc. Công nghiệp làm bột mì, thuốc lá, làm đường và các
