thuộc. Trước hết, bằng các hiệp ước đó, Xiêm biến thành nơi cung cấp
lương thực, nguyên liệu rẻ mạt và thị trường tiêu thụ hàng hóa cho các
nước tư bản. Gạo xuất khẩu năm 1850 chỉ bằng 1,2% số thu hoạch cả năm.
Từ sau khi hiệp ước được ký kết, gạo xuất sang các nước tư bản tăng rất
nhanh: 1855 - 2,5%; 1875 - 23%; 1895 - 60%. Đối với các nước phụ thuộc,
con số đó nói lên tình trạng đất nước bị bòn rút ngày càng nhiều. Trên cơ sở
đó , thị trường bên trong và bên ngoài của Xiêm được mở rộng phần nào,
các đặc quyền thương mại của bọn phong kiến lớn và nhà vua trên một mức
độ đáng kể bị thủ tiêu. Nhưng vì Xiêm bị kéo vào hệ thống kinh tế tư bản
do áp lực của các nước tư bản Tây Âu nên nó không giải quyết tình trạng
lạc hậu của nước Xiêm phong kiến. Trái lại, hàng loạt ngành thủ công
nghiệp cổ truyền và thủ công trường bị phá sản (đúc khí giới, đóng tàu, làm
đường, khai mỏ, chế thuốc, nhuộm, dệt vải…). Hậu quả thứ hai là nhân dân
Xiêm bị bóc lột hết sức nặng nề vì việc buôn bán không ngang giá. Các
nước phương Tây mua nguyên liệu và thực phẩm của Xiêm với giá rẻ mạt,
ngược lại bán đắt các loại hàng công nghiệp.
Vệ mặt khách quan, sự nối liền Xiêm với hệ thống kinh tế thế giới đã
đẩy nhanh quá trình tan rã của nền kinh tế tự nhiên ở Xiêm, đẩy nhanh sự
xuất hiện quan hệ tư bản với những thành phần kinh tế sản xuất hàng hóa
nhỏ. Có một số thủ công trường và nhà máy chạy bằng động cơ hơi nước
được xây dựng. Tầng lớp thương nhân kinh doanh công nghiệp bắt đầu
xuất hiện.
2. Các cường quốc Anh và Pháp hoàn thành việc phân chia
khu vực ảnh hưởng ở Xiêm
Chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, các đế quốc phương Tây
tăng cường xâm chiếm thuộc địa và thôn tính nốt các quốc gia còn giữ
được độc lập. Năm 1885-1886 trong chiến tranh Anh-Miến lần thứ 3, Anh
đã chiếm toàn bộ Miến Điện. Còn Pháp, sau khi đánh chiếm xong Việt
Nam và Campuchia (1884) cũng muốn nuốt ngay mảnh đất Xiêm màu mỡ
và một số đất Lào khi đó phụ thuộc Xiêm. Xiêm đứng trước nguy cơ mất
