biện pháp tăng diện tích gieo mạ và khai hoang. Năm 1910, lượng gạo xuất
khẩu lên đến 900 ngàn tấn gần gấp đôi so với năm 1900. Công nghiệp cũng
tiến triển nhanh với sự xuất hiện nhiều nhà máy mới. Năm 1912 ở Băng
Cốc có 50 nhà máy xay hoạt động, tăng gấp hai lần năm 1890. Ngành đóng
thuyền khai trương vào đầu thế kỷ XX, Công ty tàu thủy Xiêm-Hoa được
thành lập. Nhà nước bỏ vốn kinh doanh đường sắt. Con đường sắt đầu tiên
khánh thành vào năm 1892 từ Băng Cốc đi Pắc Nam. Cùng năm đó bắt đầu
xây dựng đường sắt Băng Cốc-Cò Rạt. Đến năm 1914, mạng lưới đường
sắt trên toàn nước Xiêm dài 2.000 km. Nhưng nhìn chung, những chuyển
biến trong lĩnh vực nông công nghiệp (trồng lúa, xay xát gạo, khai thác
rừng, làm đường sắt, lập nhà máy cưa…) đều nhằm phục vụ việc xuất khẩu
gạo và gỗ sang các nước đế quốc, chủ yếu là Anh. Nó không tạo cho nền
kinh tế Xiêm một cơ sở vững chắc, một nền công nghiệp tự chủ mà luôn
luôn ở vào địa vị phụ thuộc chủ nghĩa tư bản nước ngoài.
2. Tư bản nước ngoài đầu tư vào Xiêm
Bên cạnh sự phát triển của chủ nghĩa tư bản dân tộc Xiêm, tư bản
nước ngoài chủ yếu là Anh cũng tăng cường bỏ vốn vào thị trường này. Đế
quốc Anh chiếm độc quyền khai thác rừng và xuất khẩu gỗ tếch để đóng
tàu. Năm 1894 ở Băng Cốc mới có 3 nhà máy cưa lớn của người châu Âu
thì đến năm 1912 tăng lên 6. Năm 1890, cũng ở thành phố này chỉ có 5 nhà
máy xay của người châu Âu thì đến năm 1912 tăng lên gấp 3 lần. Năm
1908 có 12 công ty nước ngoài bỏ vốn vào công nghiệp khai khoáng. Tư
bản Anh nắm các nguồn khai thác thiếc, vàng, vônfram; khống chế từ 70 -
80% hàng xuất nhập khẩu của Xiêm. Khoảng 90% số gạo xuất khẩu của
Xiêm được bán sang Hồng Công và Xingapo là thuộc địa của Anh. Bên
cạnh 4 ngân hàng Xiêm-Hoa, các nước châu Âu cũng mở ngân hàng, tăng
thêm vốn đầu tư vào công thương nghiệp và cho chính phủ Xiêm vay vừa
để lấy lãi, vừa để làm công cụ khống chế Nhà nước Xiêm về mặt chính trị.
Đầu thế kỷ XX, đế quốc Đức bắt đầu xâm nhập thị trường Xiêm, Đức
xuất sang Xiêm thiết bị xe lửa và máy xay xát. Đặc biệt, trong cuộc cạnh
