Giai cấp tư sản, tiểu tư sản thành thị cũng phát triển cùng với sự lớn
mạnh của kinh tế tư sản dân tộc. Nhưng vì các nhà máy và hãng buôn lớn,
nếu không thuộc về người phương Tây thì cũng lại ở trong tay tư sản gốc
Hoa nên lực lượng tư sản dân tộc người Thái rất yếu. Đại diện cho nguyện
vọng của bộ phận này là lớp trí thức du học ở nước ngoài và một số sĩ quan
quân đội. Họ mong muốn một sự thay đổi sâu sắc trong xã hội Xiêm, tiếp
nhận chủ nghĩa Tam dân của Tôn Trung Sơn và âm mưu tổ chức ám hại nhà
vua năm 1912 để lật đổ chế độ quân chủ, nhưng thất bại.
Sau những cải cách của Rama V, giai cấp phong kiến củng cố thế lực
trong xã hội. Họ tuyên truyền chủ nghĩa quốc gia quân chủ, lấy Nhật Bản
làm khuôn mẫu. Điều đó phản ánh ý thức hệ của giai cấp quý tộc thống trị
muốn canh tân đất nước để thoát khỏi ách nô dịch của các đế quốc, nhưng
vẫn duy trì quyền lợì của triều đại Rama cùng với bộ phận quý tộc và đại tư
sản. Họ muốn tiến lên chủ nghĩa tư bản nhưng không cắt đứt sợi dây ràng
buộc với chế độ phong kiến, muốn giành lại độc lập cho đất nước, nhưng
không dám phát động quần chúng đấu tranh thoát khỏi sự khống chế của
Anh và Pháp. Họ tìm lời giải đáp trong sự truyền bá rộng rãi chủ nghĩa
quốc gia quân chủ; thức tỉnh ý thức dân tộc, phục hưng nền văn hóa dân tộc
và xây dựng khối cộng đồng dân tộc trong khuôn khổ của nhà nước quân
chủ phong kiến, dựa trên tinh thần thống nhất các dân tộc Thái. Họ ca ngợi
sự hòa hợp giữa Vua và Nhân dân nhằm xóa nhòa mâu thuẫn giai cấp vốn
có của xã hội phong kiến. Rama VI và tổ chức thanh niên do ông lập nên là
“Hổ dữ” ra sức tuyên truyền cho chủ nghĩa quốc gia quân chủ.
Cho nên những cải cách mang tính chất tư sản của Rama V và Rama
VI có tác dụng tích cực nhất định đối với sự phát triển kinh tế xã hội, làm
cho vương quốc không bị rơi vào tình trạng thuộc địa như các nước láng
giềng ở Đông Nam Á. Tuy còn duy trì được nền độc lập về hình thức;
nhưng cuộc đấu tranh giải phóng thực sự khỏi sự khống chế của các nước
đế quốc và chế độ phong kiến vẫn còn là nhiệm vụ đặt ra đối với nhân dân
Xiêm.
