nên. Công xã tổ chức cày cấy chung và phân chia sản phẩm cho các thành
viên. Trong mỗi gia đình nông dân còn làm thêm việc kéo sợi, dệt vải để
dùng cho bản thân họ. Ngoài ra, còn có một số người làm công việc chung
được công xã đài thọ như thẩm phán, thu thuế, chưởng bạ, canh phòng,
thủy lợi, tôn giáo, dạy học, chiêm tinh và một số thợ thủ công làm lò rèn,
đồ gốm, đồ gỗ, cắt tóc…
Nông dân phải nộp một phần hoa lợi cho nhà nước dưới hình thức
thuế đất, một phần cho tầng lớp trên trong công xã và cho tăng lữ. Họ còn
phải chịu xâu dịch, lao động ở các công trình nhà nước.
Tất cả quyền lợi và nghĩa vụ của các thành viên công xã đều có tính
chất cha truyền con nối. Công xã đã buộc chặt người nông dân và thợ thủ
công vào ruộng đất vì chỉ có ở trong công xã của mình - nơi mà ông cha đã
sống và lao động từ đời này qua đời khác - người ta mới được phép làm
một công việc nhất định. Rời khỏi công xã đến nơi khác, họ trở thành dân
ngụ cư không có quyền hành. Về pháp lý, đa số nông dân là những người
tự do nhưng trên thực tế, họ bị trói buộc vào công xã.
Dưới thời đế chế Môgôn, công xã nông thôn Ấn Độ lộ ra những mầm
mống tan rã. Chế độ thu thuế bằng tiền dần dần phá vỡ tính chất đóng cửa
của nền kinh tế công xã. Đất đai của công xã biến thành đất sở hữu tư nhân
của phong kiến và của nông dân cá thể. Tầng lớp trên trong công xã dần
dần tập trung vào tay mình một phần đáng kể những khoảnh đất của các
thành viên công xã. Sự tập trung được tiến hành bằng cách chiếm đoạt đất
đai không thừa kế, hoặc bằng cách mua đất của những nông dân bần cùng.
Việc mua bán ruộng đất diễn ra khá phổ biến ở nhiều nơi trong nước.
Những đất đai đó về thực tế đã chuyển vào tay bọn phong kiến hoặc vào
một số nông dân khá giả. Họ sử dụng sức lao động của những nông dân
ngụ cư, của những người cùng khổ ở địa phương và những người thuộc
đẳng cấp thấp hèn trong xã hội. Những người đó trở thành tá điền cấy rẽ
hay cố nông. Như vậy, sự du nhập quan hệ hàng hóa tiền tệ và việc chuyển
sang tô tiền đã dẫn đến hiện tượng không bình đẳng về tài sản trong công
xã và xuất hiện quan hệ bóc lột dưới nhiều hình thức khác nhau. Nó cũng
