Cương vực nước Văn Lang khá rộng lớn, tương ứng với vùng Bắc
Bộ, Bắc Trung Bộ của nước ta ngày nay và một phần phía Nam tỉnh Quảng
Đông, Quảng Tây của Trung Quốc. Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư,
nước Văn Lang đông giáp biển Nam Hải, tây đến Ba Thục, bắc đến hồ
Động Đình, nam giáp nước Hồ Tôn (tức Chiêm Thành)
l
. Khi An Dương
Vương lập nước Âu Lạc vào thế kỷ III Tr. CN, về cơ bản lãnh thổ nước Âu
Lạc cũng chính là lãnh thổ của nước Văn Lang từ thời các Vua Hùng.
Nước Văn Lang - Âu Lạc có lãnh thổ trải dài từ miền rừng núi,
trung du xuống đồng bằng và ra đến biển cả với một địa hình đa dạng,
nhiều hình lắm vẻ. Núi non, sông ngòi, thung lũng, rừng cây, cao nguyên,
đầm lầy, ao hồ... xen kẽ nhau, lại có bờ biển dài, nhiều chỗ khúc khuỷu với
vách đá dựng đứng, vũng sâu thăm thẳm ven bờ, tạo ra địa thế rất hiểm trở,
như Nguyễn Trãi từng nói: "quan hà bách nhị" (sông núi hiểm trở khiến hai
người có thể chống được trăm người). Đặc điểm địa lý đó có ảnh hưởng lớn
đến tư duy - tư tưởng quân sự, nhất là về nghệ thuật lợi dụng địa hình, địa
thế đất nước để đánh giặc, giữ nước của tổ tiên ta.
Cư dân sinh sống trên lãnh thổ Văn Lang - Âu Lạc bấy giờ, chủ yếu
là hai bộ tộc Lạc Việt và Âu Việt. Hai bộ tộc này sống xen kẽ ở nhiều nơi,
nhưng người Lạc Việt cư trú chủ yếu ở đồng bằng châu thổ các con sông
lớn, như sông Hồng, sông Thái Bình, sông Mã, sông Cả..., cư dân Âu Việt
sống tập trung ở vùng trung du và rừng núi phía bắc của đất nước.
Cùng với sự phát triển của kinh tế, dân số nước ta thời Hùng Vương
- An Dương Vương cũng đông đúc thêm. Sách Tiền Hán thư biên soạn vào
khoảng cuối thế kỷ I Tr.CN cho biết, vào buổi đầu thời Bắc thuộc, trên đất
nước ta có khoảng 128.183 hộ, 912.250 khẩu
3
. Số liệu đó chưa hẳn là đúng
với sự thật, song cho phép ước đoán số dân nước Văn Lang - Âu Lạc có
khoảng trên dưới 1 triệu người.
Tình hình dân cư cùng với những đặc điểm của địa hình lãnh thổ là
những yếu tố thường xuyên tác động đến tư duy, tư tưởng của người Văn
