Nay ta chọn binh pháp các nhà, soạn thành một quyển. gọi là Binh
thư yếu lược. Các người nếu biết chuyên tập tập sách, theo lời ta dạy bảo,
thì trọn đời là tôi chủ, nhược bằng khinh bỏ sách này, trái lời ta dạy bảo, thì
trọn đời là cừu thù
23
.
Vì sao vậy? Vì giặc Mông Thát với ta là kẻ thù không đội trời
chung, mà các người cứ điềm nhiên không nghĩ rửa nhục, không lo trừ
hung, lại không dạy quân sĩ, thế là quay mũi giáo mà chịu đầu hàng, giơ tay
không mà chịu thua giặc, khiến cho sau khi dẹp giặc, muôn đời để nhơ, thì
còn mặt mũi nào đứng trong cõi trời che đất chở nữa? Cho nên, ta viết bài
hịch này để các ngươi biết rõ lòng ta!"
24
.
Bản Hịch tướng sĩ nổi tiếng của Trần Quốc Tuấn có tác dụng khơi
dậy tinh thần dân tộc, động viên rất mạnh mẽ các tướng sĩ. Bằng những lời
lẽ, những lập luận vừa sắc bén, hùng hồn vừa thiết tha, đi sâu vào tình cảm
của tướng sĩ, bài hịch đã động viên lòng yêu nước, chí căm thù quân xâm
lược, ý thức trách nhiệm với đất nước, với lịch sử, phê phán những xu
hướng ăn chơi, hưởng lạc, buông lỏng trách nhiệm, không thấy nguy cơ
nước mất nhà tan, cũng không thấy hạnh phúc của đất nước, của nhà mình
khi kháng chiến thắng lợi. Từ đó mà đề ra trách nhiệm phải chăm lo học
tập, rèn luyện, nâng cao khả năng chiến đấu, quyết tâm giết giặc lập công
và lòng tin vào thắng lợi của cuộc kháng chiến.
Thấm nhuần tinh thần kiên cường, bất khuất của hịch văn, ý chí
quyết "ăn thịt nằm da, nhát gan uống máu quân thù", "dù trăm thân phơi
ngoài nội cỏ, nghìn thây bọc trong da ngựa", quyết "bêu đầu Hốt Tất Liệt",
"làm rữa thịt Vân Nam Vương", các tướng sĩ đã có những hành động đẹp
đẽ trong những tình huống nguy hiểm, khó khăn. Trần Bình Trọng bị địch
bắt trong chiến đấu, bị mua chuộc và uy hiếp, đã hiên ngang mắng vào mặt
giặc: "Ta thà làm ma nước Nam, chứ không thèm làm vương đất Bắc". Đỗ
Khắc Chung được nhà vua phái đi gặp Ô Mã Nhi để dò xét tình hình, đã
vững vàng bẻ lại các luận điệu láo xược của giặc với một khí phách làm
cho tên tướng giặc phải khâm phục. Người thiếu niên quý tộc Trần Quốc
