trong quân hiệu những người có tài để chia lãnh các bộ ngũ. Cũng có lần
vua Trần đã ra lệnh: "Chọn trong các quan viên, người nào có tài năng
luyện tập nghề võ tinh thông thao lược thì không kể tông thất đều cho làm
tướng coi quanh. Tư tưởng tiến bộ này được sử gia Phan Huy Chú đánh giá
rất cao và có nhận xét tinh tế rằng: "Thời Trần dùng người thật công bằng...
Việc kén dùng chỉ cần tài là được... chỉ cần người dùng được, chứ không
câu nệ đường xuất thân"
60
.
Theo tinh thần đó, nhà Trần đã xây dựng được một đội ngũ tướng
lĩnh có phẩm chất, có tài năng, đã lập nhiều chiến công xuất sắc, làm tròn
vai trò nòng cốt cho ba quân và cả nước đánh giặc.
Đặc biệt, nổi lên trong tất cả các danh tướng thời Trần là Trần Quốc
Tuấn: "Trần Hưng Đạo là vị anh hùng dân tộc vĩ đại, nhà chính trị lỗi lạc,
nhà quân sự kiệt xuất, có công lao to lớn trong công cuộc chuẩn bị và thực
hành ba cuộc kháng chiến của quân dân ta, đánh bại mọi cố gắng xâm lược
điên cuồng của đế chế Mông - Nguyên, giữ vững độc lập chủ quyền của
dân tộc, truyền lại cho chúng ta nhiều quan điểm, tư tưởng chính trị - quân
sự tiến bộ vượt thời đại"
61
.
Chính mang tư tưởng quân sự tiên tiến nên Trần Quốc Tuấn rất chú
ý phát hiện, đào tạo và tiến cử, sử dụng nhân tài quân sự cho đất nước. Bản
thân ông là một tấm gương trung quân ái quốc, luôn lấy giang sơn làm
trọng, coi việc bảo vệ tông miếu xã tắc làm đầu, Tổ quốc Đại Việt trên hết.
Trong những lúc hiểm nghèo, ông thường nhận trách nhiệm về mình, kiên
quyết và tự tin. Dù bận việc nước, việc quân nhiều, nhưng ông đã để tâm
nghiên cứu biên soạn sách binh thư để nêu rõ đạo làm tướng, để dạy các
tướng lĩnh về tri thức quân sự, về binh thư, binh pháp cổ kiện và vận dụng
vào thực tiễn chiến trận trong cuộc đối đầu trực tiếp với giặc Mông -
Nguyên. Lúc đất nước lâm nguy, Trần Quốc Tuấn đã truyền lời hịch kêu
gọi các tướng sĩ, khích lệ lòng yêu nước và khí phách anh hùng chống giặc
ngoại xâm, bảo vệ non sông đất nước. Do nhận thức đúng vai trò của người
tướng và có tư tưởng chỉ đạo tuyển chọn, đào luyện và sử dụng các tướng
sĩ, trong giới quý tộc thời Trần đã xuất hiện nhiều tài năng quân sự nổi
