Trải qua các triều đại, lý luận, tư tưởng quân sự Việt Nam ngày
càng được tích lũy và phát triển thành một trường phái quân sự mang bản
sắc riêng, nhất là trong kỷ nguyên Đại Việt, với những nội dung tư tưởng,
nghệ thuật quân sự xuất sắc, tạo nên những chiến công hào hùng chống
Tống, chống Mông - Nguyên và chống Minh xâm lược. Những bước phát
triển, những nội dung của tư duy, lý luận, tư tưởng quân sự của ông cha ta
rất cần được hệ thống, nghiên cứu, nhằm tìm hiểu các quy luật phát triển và
rút ra những bài học lịch sử, góp phần xây dựng lý luận và tư tưởng quân
sự Việt Nam trong điều kiện mới.
Nghiên cứu tư tưởng quân sự là nghiên cứu hệ thống những quan
điểm, lý luận của các cá nhân, của các giai cấp, của chính đảng về quân sự
và các vấn đề liên quan đến quân sự như: quan hệ giữa chiến tranh và chính
trị, chiến tranh và hòa bình, chính trị với quân sự, xây dựng lực lượng vũ
trang, xây dựng quốc phòng và tiến hành chiến tranh, nghệ thuật quân sự...
trong cả một quá trình hay trong từng giai đoạn lịch sử nhất định. Trong
công trình này, chúng tôi bước đầu tìm hiểu quá trình hình thành, phát triển
tư duy, tư tưởng quân sự của ông cha từ thế kỷ III Tr.CN đến đầu thế kỷ
XV. Nói cụ thể hơn là nghiên cứu sự xuất hiện và phát triển những quan
điểm, tư tưởng quân sự mang tính định hướng, chỉ đạo với nội dung chiến
lược cơ bản và nhất quán về xây dựng lực lượng quân sự, trong đó quân đội
là nòng cốt, về khởi nghĩa và chiến tranh, xây dựng quốc phòng, bảo vệ Tổ
quốc qua các giai đoạn trước thế kỷ X và các triều đại phong kiến Việt Nam
sau đó (trong đó có cả những cá nhân), nhằm bảo vệ nền độc lập, tự chủ,
bảo vệ quyền lợi cho các vương triều thống trị và cho cả dân tộc.
Mục đích và yêu cầu đặt ra là như vậy, nhưng đây là thời kỳ lịch sử
cách ngày nay hàng nghìn năm, nguồn tư liệu lịch sử khá hiếm hoi, nhất là
đối với tư duy quân sự thời Hùng Vương - An Dương Vương và thời Bắc
thuộc trước thế kỷ X. Nguồn tài liệu về tư tưởng quân sự Việt Nam giai
đoạn thế kỷ X - XV cũng rất hạn chế. Mặt khác, nghiên cứu tư tưởng quân
sự là một vấn đề khá mới mẻ và khó khăn đối với chúng tôi. Vì vậy, để
