d) Quan điểm xây dựng lực lượng vũ trang
Khẳng định "đánh giặc phục thù, mà thủ đoạn là bạo động", gắn với
chủ trương xây dựng "mặt trận" đồng tâm, vấn đề xây dựng lực lượng vũ
trang vẫn được Phan Bội Châu đặt ra. Tuy nhiên, thời kỳ đầu, Phan Bội
Châu chỉ mới đề cập đến "dư đảng Cần Vương", "những tay tráng kiệt vùng
sơn lâm" và "lính tập" như là lực lượng quan trọng trong kế hoạch bạo
động của ông.
Năm 1905, nhận trọng trách của Duy tân Hội, Phan Bội Châu sang
Nhật cầu viện quân sự nhưng không đạt kết quả. Từ đó, ông nhận thức sâu
sắc rằng muốn giải phóng dân tộc phải có thời gian chuẩn bị vững chắc về
mọi mặt, trong đó phải chú trọng đào tạo cán bộ quân sự làm nòng cốt để
xây dựng lực lượng vũ trang. Được các chính khách Nhật Bản chấp thuận
cho thanh niên Việt Nam sang học tập, rèn luyện, trong những năm 1905-
1908, số thanh niên Việt Nam sang Nhật học lên tới 200 người. Phần lớn
được đào tạo ở Đồng văn thư viện, một số người được vào học ở Chấn Võ
quân sự học hiệu - trường quân sự của Chính phủ Nhật. Chương trình học
quy định buổi sáng học văn hóa, buổi chiều học tri thức quân sự và luyện
tập ở thao trường. Tuy chỉ tồn tại một thời gian ngắn, nhưng phong trào
Đông du đã góp phần đào tạo được một số cán bộ quân sự làm nòng cốt
cho phong trào yêu nước và cách mạng Việt Nam đầu thế kỷ XX như Đặng
Tử Mẫn, Lương Lập Nham (tức Lương Ngọc Quyến), Lương Nghị Khanh,
Đàm Kỳ Sinh, Hoàng Trọng Mậu, Trần Hữu Lực…
Cùng với việc đào tạo cán bộ quân sự ở nước ngoài, Duy tân Hội
còn chăm lo vận động quân đội trù bị vũ trang
30
ở trong nước. Tham gia
hàng ngũ lực lượng vũ trang, ngoài những người có kinh nghiệm, từng
tham gia phong trào Cần Vương, Phan Bội Châu và các hội viên còn thông
qua thơ văn và các buổi tuyên truyền kêu gọi tất cả những người yêu nước,
không phân biệt giai cấp, tôn giáo, đảng phái, kể cả thân sĩ, quan lại, hoàng
tộc... tích cực tham gia đóng góp sức lực và của cải cho các hoạt động xây
dựng lực lượng, chuẩn bị bạo động vũ trang.
