Trung Hoa làm cho châu Á hưng thịnh, đánh đổ kẻ thù trước mắt là thực
dân Pháp đã xâm lược Việt Nam, mà kế hoạch là: bước một, viện trợ Việt
Nam; bước hai, viện trợ Ấn Độ và Miến Điện (Mianma - BT); bước ba,
viện trợ Triều Tiên"
29
.
Thông qua chủ trương và hoạt động của các tổ chức đó, Phan Bội
Châu đã thể hiện rõ tư tưởng đoàn kết quốc tế với mục đích tập hợp lực
lượng, khai thác sức mạnh và sự ủng hộ quốc tế để đánh đuổi thực dân
Pháp, giành lại độc lập cho dân tộc; đồng thời đánh dấu bước phát triển
quan trọng trong nhận thức đối tượng cần đoàn kết quốc tế của Phan Bội
Châu - từ chủ trương cầu viện quân sự ở một quốc gia "đồng văn, đồng
chủng" đến mở rộng liên kết với các nước "đồng bệnh" - những nước bị
biến thành thuộc địa và nửa thuộc địa của chủ nghĩa thực dân. Từ năm
1924, Phan Bội Châu mới nhận thấy hai trận tuyến cách mạng và phản cách
mạng trên thế giới: một bên là cách mạng Việt Nam được "các nước bình
dân trên thế giới" tương trợ; một bên là thực dân Pháp được "các nước đế
quốc chủ nghĩa trên thế giới" viện trợ. Các nước bình dân mà Phan Bội
Châu nhắc tới không chỉ "các nước đồng bệnh" với ta mà cả nước Nga
Xôviết, một nước đã thành lập "chính phủ Lao Nông". Đó là một bước tiến
rất quan trọng trong tư tưởng đoàn kết quốc tế của Phan Bội Châu.
Đến đây, Phan Bội Châu đã vượt qua tầm nhìn hạn chế của nho sĩ
để xây dựng, mở rộng mặt trận đoàn kết - từ đồng lòng trong phạm vi của
một đất nước đến mở rộng đoàn kết với các nước đồng chủng, đồng bệnh
trong khu vực. Cơ cấu lực lượng đồng tâm từ chỗ chỉ có mười hạng người
mở rộng cả lực lượng đông đảo là công nông và đồng bào các dân tộc thiểu
số. Tuy nhiên, Phan Bội Châu chưa nhận thức đúng bản chất và quan hệ
giai cấp; thiếu nhất quán trong việc xác định, đánh giá từng hạng người
trong xã hội, nhất là việc xác định nhà nho là người đi đầu, nắm vai trò lãnh
đạo cách mạng. Trong việc xây dựng, tập hợp lực lượng, Phan Bội Châu
chưa nhận thức được "công nông là gốc của cách mạng"; còn mơ hồ lẫn lộn
trong phân biệt bạn và thù... Những nhược điểm đó của Phan Bội Châu về
sau được Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta khắc phục.
