thấy ở họ sức mạnh tinh thần yêu nước. Phải đến năm 1924, trong Truyện
Phạm Hồng Thái, Phan Bội Châu mới nhận ra rằng, việc huấn luyện cách
mạng xã hội không thể không thành công, nếu không dựa vào số đông
người thuộc giai cấp dưới. Số đông giai cấp dưới đó chính là công nhân và
nông dân. Ở nước ta, nông dân và công nhân chiếm hơn ba phần tư dân số
toàn quốc.
Không chỉ đề cao sự đồng lòng ở trong nước, Phan Bội Châu còn đề
cập đến sự đồng lòng của người ngoài nước ta, đồng thời chú ý đến việc lập
"mặt trận" đoàn kết quốc tế. Sau khi phong trào Đông du bị Chính phủ
Nhật Bản cấu kết với thực dân Pháp giải tán, Phan Bội Châu và các đồng
chí trong Duy tân Hội “biết rõ là công việc của mình không thể trông cậy
vào Nhật Bản được, nên chuyển hướng về cách mạng Trung Quốc và các
nước trên thế giới đồng bệnh cùng ta"
27
. Cuối năm 1908, Phan Bội Châu
cùng với một số chí sĩ yêu nước và cách mạng người Trung Quốc, Ấn Độ,
Philippin, Triều Tiên... lập ra Đông Á đồng minh Hội nhằm "liên hiệp toàn
châu Á, đoàn kết với các chí sĩ các nước bị mất, dắt dìu các dân tộc cùng
nhau bước lên sân khấu cách mạng để giáo dục nhân dân trong thời gian
nước bị mất"
28
. Sau đó không lâu, Phan Bội Châu liên lạc với các lưu học
sinh Vân Nam và Quảng Tây để lập ra Hột Điền - Quế - Việt liên minh
nhằm tạo ra cơ sở quần chúng vững chắc hơn, có tác dụng trực tiếp cho
cuộc vận động cách mạng chung của hai nước Việt - Trung.
Cũng theo quan điểm tìm bạn đồng minh - những người "đồng
bệnh", khi Cách mạng Tân Hợi kết thúc (1911), từ Xiêm, Phan Bội Châu
trở về Hoa Nam (Trung Quốc) hoạt động, nhằm thừa cơ hội cách mệnh Tàu
thành công, mượn tay người Tàu mà xoay chuyển một cuộc cách mạng mới
khác. Thực hiện chủ trương trong thì vận động binh lính, ngoài thì nhờ sự
giúp đỡ của quân đội Trung Quốc vềvũ khí, quân nhu, Phan Bội Châu đứng
ra vận động thành lập Hội Chấn Hoa hưng Á. Mục đích của hội này là liên
hiệp những người cách mạng Trung Quốc và cách mạng Việt Nam, làm cho
Trung Quốc trở thành trung tâm cách mạng châu Á rồi viện trợ cho Việt
Nam để đánh đuổi giặc Pháp. Chương trình của hội: "... chấn chỉnh nước
