Trong khởi nghĩa vũ trang, việc xác định đúng hình thái khởi nghĩa
có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Nếu xác định đúng về mặt lý luận, sẽ là tiền
đề, cơ sở đúng đắn để chỉ đạo thực tiễn thắng lợi và làm đa dạng, phong
phú hoạt động thực tiễn khởi nghĩa, nhất là ở giai đoạn cao trào. Do đó,
ngay khi mới về nước, tại Pác Bó (Cao Bằng), lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã
dành thời gian quý báu của mình dịch tác phẩm Lịch sử Đảng Cộng sản (b)
Liên Xô. Đây là cuốn sử trình bày khá rõ về kinh nghiệm đảng của giai cấp
công nhân lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang thắng lợi ở nước Nga. Qua tác
phẩm, Người nhận thấy cuộc Cách mạng Tháng Mười Nga do V.I.Lênin và
Đảng Bônsêvích lãnh đạo đã chứng minh hùng hồn khởi nghĩa vũ trang
giành chính quyền về tay nhân dân là một quy luật phổ biến của cách
mạng; nó là một hình thức đặc biệt của đấu tranh chính trị; chính đảng tổ
chức và lãnh đạo không được xem thường các quy tắc của cuộc khởi nghĩa
vũ trang, như V.I.Lênin đã đúc kết những điểm cốt lõi trong luận văn Ý kiến
của một người vắng mặt (8-10-1917). Người cho rằng: Cuộc khởi nghĩa ở
Nga thành công mở ra thời đại mới. Xét về hình thái, cuộc khởi nghĩa đó nổ
ra chủ yếu ở thành thị, nơi tập trung lực lượng công nhân đông đảo. Trong
khi đó, ở các nước thuộc địa, nhất là những thuộc địa có trình độ kinh tế
phát triển thấp, các trung tâm công nghiệp vừa ít, vừa nhỏ bé thì khi phát
động khởi nghĩa, xét về hình thái không giống như các cuộc khởi nghĩa ở
châu Âu, bởi ở các nước thuộc địa đội ngũ công nhân vừa ít lại không tập
trung do hệ thống công nghiệp thuộc địa non kém và rời rạc. Vì vậy, nghiên
cứu những bài học kinh nghiệm của Cách mạng Tháng Mười Nga là cần
thiết, nhưng khi áp dụng những kinh nghiệm đó vào thực tiễn phải lưu ý
đến bối cảnh và đặc điểm của cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa.
Chính vì vậy mà trong tác phẩm Con đường giải phóng, Người xác định:
Hình thái cuộc khởi nghĩa ở Việt Nam không giống như hình thái khởi
nghĩa ở các nước châu Âu. Nếu như ở các nước Âu, Mỹ, khởi nghĩa vũ
trang thường bắt đầu từ các cuộc bãi công chính trị ở thành thị rồi chuyển
tiếp tới bạo động võ trang. Thì ở Việt Nam, cuộc khởi nghĩa có thể bùng nổ
ở một vài địa phương rồi lan dần khắp cả nước. Điểm xuất phát các cuộc
