hoá”, “văn hoá hoá kháng chiến”, văn hoá cũng được coi là một mặt trận và
văn nghệ sĩ chính là những chiến sĩ xung kích trên mặt trận ấy; văn hoá,
văn nghệ được xác định là một nguồn lực to lớn của công cuộc kháng chiến
- kiến quốc. Để góp phần mở mang dân trí, nền văn hoá kháng chiến, vừa
khơi dậy được tiềm năng sáng tạo nghệ thuật của quần chúng nhân dân, vừa
thúc đẩy sự phát triển của phong trào văn hoá, văn nghệ ở các cấp cơ sở.
Xây dựng nền văn hoá kháng chiến trước hết và trên hết là xây
dựng những con người mới xã hội chủ nghĩa. “Chế độ thực dân đã đầu độc
dân ta với rượu và thuốc phiện. Nó đã dùng mọi thủ đoạn hòng hủ hóa dân
tộc chúng ta... Chúng ta có nhiệm vụ cấp bách là phải giáo dục lại nhân dân
chúng ta. Chúng ta phải làm cho dân tộc chúng ta trở nên một dân tộc dũng
cảm, yêu nước, yêu lao động, một dân tộc xứng đáng với nước Việt Nam
độc lập”
12
. Chủ trương “giáo dục lại” của Chủ tịch Hồ Chí Minh thực chất
là làm cho mọi người ý thức được sự cần thiết phải cải tạo xã hội cũ, xây
dựng xã hội mới; ý thức được trách nhiệm của bản thân đối với công cuộc
kháng chiến và kiến quốc. Hay nói cách khác, “giáo dục lại” tức là làm
cho mọi người dân thấu triệt tinh thần “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô
tư”. Động lực thúc đẩy quá trình xây dựng một nền văn hoá dân tộc, khoa
học, đại chúng, thiết thực phục vụ kháng chiến và kiến quốc chính là phong
trào thi đua yêu nước và phong trào xây dựng đời sống mới. Hai phong trào
đó trở thành hai cuộc vận động lớn xuyên suốt 30 năm kháng chiến (1945-
1975).
5. Mối quan hệ giữa “tiền tuyến” và “hậu phương”
Mới quan hệ giữa kháng chiến và kiến quốc trong suốt hai cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và kháng chiến chống đế quốc Mỹ còn
