đã mở rộng các thành phần tham gia vào lực lượng vũ trang cách
mạng. Lực lượng vũ trang cách mạng được xây dựng trên cơ sở phát
triển lực lượng chính trị quần chúng, nên thành phần của nó cũng phản
ánh thành phần cấu thành của lực lượng chính trị quần chúng đó. Với
Chỉ thị Sửa soạn khởi nghĩa của Tổng bộ Việt Minh (tháng 5 năm
1944), hàng ngũ lực lượng vũ trang quần chúng càng được mở rộng để
đáp ứng nhu cầu gấp rút chuẩn bị cho cuộc khởi nghĩa toàn dân. Đó là:
lượng tình thế trực tiếp cách mạng, phải tuyển thêm người hăng hái,
kiên quyết trong dân chúng; có chân trong các tổ chức cứu quốc của
Việt Minh hay không, cho nhập bọn với những đội viên tự vệ hăng hái
và tiểu tổ du kích... trong tình thế quyết liệt, tất cả các chiến sĩ Việt
Minh và hơn nữa một phần đông dân chúng phải gia nhập đội quân
cứu quốc, vác võ khí ra trận”
45
.
Tổng khởi nghĩa Tháng Tám năm 1945 thắng lợi và cuộc đấu tranh
giành chính quyền cách mạng chính là sự khảo nghiệm đúng đắn, sáng tạo
phương thức tổ chức lực lượng và trong cách mạng đi từ vũ trang quần
chúng cách mạng tiến lên xây dựng quân đội nhân dân, kết hợp vũ trang
quần chúng cách mạng với xây dựng quân đội nhân dân. Hình thức tổ chức
lực lượng vũ trang cách mạng bao gồm cả quân chủ lực và quân địa
phương, cả bộ đội tập trung và dân quân tự vệ rộng rãi của Đảng.
Dân quân du kích, tự vệ từ chỗ là tổ chức vũ trang quần chúng do
Mặt trận Việt Minh và các đoàn thể Cứu quốc xây dựng, chỉ đạo. Đến tháng
3 năm 1947, các lực lượng đó được thống nhất về tổ chức, trở thành một bộ
phận của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Dân quân du kích, tự vệ
đặt dưới sự chỉ huy trực tiếp của các cấp xã đội, huyện đội, tỉnh đội bộ dân
quân. Đây là bước phát triển mới về cơ cấu tổ chức lãnh đạo, chỉ huy của
lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam. Dân quân du kích, tự vệ là lực
lượng rộng rãi của nhân dân, gắn bó với làng chiến đấu và sản xuất, gắn
liền với cơ quan xí nghiệp, cùng bộ đội tiến hành chiến tranh du kích ở địa
phương, cùng lực lượng vũ trang quần chúng tiến hành cuộc nổi dậy giành
chính quyền ở cơ sở. Tổ chức dân quân du kích tự vệ, phổ biến là tiểu đội,
