trung đội, đại đội, vừa sản xuất, vừa chiến đấu ngay tại địa phương, hay tại
đơn vị mình công tác bằng mọi thứ vũ khí, từ thô sơ đến tương đối hiện đại,
với hình thức tác chiến rất phong phú, linh hoạt và sáng tạo.
Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, cùng với bộ đội địa
phương, dân quân du kích đã phát huy tác dụng quan trọng trong xây dựng,
giữ vững và mở rộng các khu du kích và các căn cứ du kích, bảo vệ vùng tự
do, phối hợp với bộ đội địa phương, bộ đội chủ lực đánh bại các cuộc càn
quét lấn chiếm của địch... Nhờ sự tham gia của lực lượng này, lực lượng vũ
trang cách mạng đã đẩy mạnh chiến tranh nhân dân địa phương, tạo thuận
lợi cho bộ đội chủ lực mở những chiến dịch lớn để tiêu diệt những bộ phận
sinh lực quan trọng của địch.
Để củng cố, mở rộng lực lượng dân quân tự vệ, tháng 2 năm
1947, Bộ Quốc phòng ra thông tư quy định tổ chức mọi công dân từ
18 đến 45 tuổi vào dân quân, đề ra nhiệm vụ cho dân quân tự vệ và
các đội du kích. Hội nghị Cán bộ Trung ương lần thứ hai (tháng 4 năm
1947) quyết định: mỗi làng, mỗi địa phương phải phái ngay cán bộ
cứu quốc có năng lực ra đảm đang việc lãnh đạo dân quân; vệ quốc
quân đóng ở nơi nào có trách nhiệm huấn luyện quân sự cho dân quân.
Trung ương Đảng còn chủ trương hóa một phần bộ đội thành dân
quân và xúc tiến việc võ trang dân quân”
46
. Dân quân tự vệ đông đảo
tạo thành lực lượng tại chỗ mạnh, thúc đẩy chiến tranh nhân dân ở
từng cơ sở phát triển, góp phần tiêu hao, tiêu diệt địch ở khắp nơi,
giam chân và phân tán lực lượng địch, tạo thuận lợi cho bộ đội địa
phương và chủ lực cơ động tác chiến.
Thực tiễn lịch sử cho thấy, trong hàng ngũ các đội tự vệ cứu
quốc tự vệ chiến đấu trên cả nước, các đội du kích ở các chiến khu,
căn cứ vũ trang và các đơn vị giải phóng quân ở khu giải phóng Việt
Bắc, có đại diện đủ mọi giai cấp tầng lớp, từ công nhân, nông dân, tiểu
tư sản thành thị cho đến cả những cá nhân yêu nước, có tham gia Việt
Minh hoặc không, thuộc đủ mọi thành phần dân tộc, từ các chiến sĩ
