thời đại Hồ Chí Minh, mục đích chiến tranh nhân dân xuất phát từ
chính nhu cầu, nguyện vọng và ý chí của nhân dân về giải phóng dân
tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người, bảo vệ độc lập tự do.
Nói cách khác, chiến tranh nhân dân thời đại Hồ Chí Minh do nhân
dân tiến hành và vì lợi ích của nhân dân.
Như lịch sử đã chứng tỏ, ngay từ buổi đầu giữ nước, khi phải
lui quân trước thế mạnh của quân Tần, người Âu Lạc cùng nhân dân
các tộc người khác, đã kháng chiến theo cách của mình, tạm rút vào
rừng núi
13
, ở với cầm thú, không ai chịu cho quân Tần bắt. Nước Âu
Lạc còn hình thành lực lượng dân binh của các làng, chạ, ở cả đồng
bằng và miền núi, cả vùng ven sông, ven biển.
Thời Lý - Trần, chiến tranh nhân dân diễn ra trong điều kiện
quốc gia độc lập, có chủ quyền, dân vừa là chỗ dựa của triều đình và
quân đội, vừa trực tiếp tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu chống
quân xâm lược. Vương triều Lý và tiếp đó, vương triều Trần, đều đã
thực hiện chế độ binh dịch "Ngụ binh ư nông". Đây là chính sách có ý
nghĩa cả về kinh tế, quân sự - quốc phòng, cả trong thời chiến và thời
bình, căn cơ và khoa học. Thời bình, quân lính chia phiên về sản xuất;
khi có biến, đinh tráng đều được chiếu sổ gọi ra phục vụ quân đội. Trừ
bộ phận túc trực tại lỵ sở, lực lượng còn lại được tổ chức tham gia
chiến đấu. Quan điểm và chính sách này đã tạo nên trong dân chúng tư
tưởng sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ quốc. Ở một quốc gia nông nghiệp
như Việt Nam (và dân số lại ít), lực lượng tham gia sản xuất cũng
chính là lực lượng làm nhiệm vụ phòng giữ địa phương, chiến đấu bảo
vệ độc lập dân tộc khi giặc ngoại xâm tới. Nhờ đó, chiến tranh nhân
dân có được lực lượng đông đảo tham gia, không chỉ người trong quân
ngũ mà cả người ở lại hậu phương cũng góp phần làm nên chiến
thắng. Thực tế, vào thời Trần, quốc sách "tận dân vi binh", "cử quốc
nghênh địch", thể hiện rõ trong thực tế chiến tranh.
